دانشجویان چابهار مشکل کارورزی ندارند؛ اگر بحث نیمه‌متمرکز راه بیفتد، بر اساس استانداردی که وجود دارد، دانشجویان پذیرش و بورسیه می‌شوند و با این روش فارغ‌التحصیلان با کیفیت و پتانسیل بیشتری جذب می‌شوند.

به گزارش صنعت‌صنف، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار با تربیت و آموزش نیروی مورد نیاز صنعت دریانوردی توانسته از یک سو ناوگان دریایی کشور را از نیروهای خارجی بی‌نیاز کند و از سوی دیگر دریانوردان متخصص و شاخصی به جامعه دریایی جهان عرضه کند.

امیر رجایی، رئیس دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار درباره موضوع بورسیه‌ها، ارتباط صنعت با دانشگاه و حفظ و تداوم رشته‌های راهبردی دریایی که فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها در واقع راهبران حمل‌ونقل دریایی و تجاری کشور و سکان‌داران صنعت کشتیرانی و دریانوردی هستند، سخن گفت و تاکید کرد که در حال حاضر هیچ دانشجویی نداریم که مشکل کارآموزی داشته باشد.

دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار از چه زمان کار خودش را آغاز کرد؟

سال 1355 با همکاری دانشگاه ساوت‌همپتون انگلستان و دانشگاه سیستان و بلوچستان (تحت عنوان دانشکده دریانوردی و علوم دریایی چابهار) جهت تربیت نیروی متخصص ناوگان دریایی کشور تأسیس شد. با پیروزی انقلاب اسلامی، پرسنل خارجی، دانشگاه را ترک کردند و کارها به استادان ایرانی واگذار شد. سال 1362 پس از انقلاب فرهنگی اولین دوره دانشجویان از طریق کنکور سراسری در این دانشگاه پذیرفته شدند. این دانشگاه سال 1381 از دانشگاه سیستان و بلوچستان منفک شد و به عنوان یک مرکز آموزش عالی دریانوردی و علوم دریایی مستقل کار خود را تا سال 1384 ادامه داد و از تیر 1384 از مرکز آموزش عالی به دانشگاه ارتقا یافت.

از تعداد دانشجویان و تنوع رشته‌های تحصیلی دانشگاه بگویید.

در حال حاضر دانشگاه بالغ‌ بر ۲۰۰۰ دانشجو با ۳۷ رشته در دوره‌های مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا دارد. دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار علاوه بر بخش علوم دریایی، 2 رشته مهندسی دریانوردی (عرشه) و مهندسی کشتی (موتور) در دوره کارشناسی دارد که از رشته‌های راهبردی آموزش عالی هستند. در واقع این دو رشته آینده نظام هستند، زیرا تمام حمل‌ونقل دریایی تجاری کشور بر دوش فارغ‌التحصیلان این دو رشته است. همچنین اقتصاد دریاپایه و بحث توسعه منابع انسانی در این بخش نیز به آن دو رشته وابسته است. در این سال‌ها  فراز و نشیب‌هایی در رشته‌های دریایی دانشگاه اتفاق افتاده که البته تحریم‌ها در آن بی-تأثیر نبوده است. در یک بازه زمانی تمام دانشجویان دانشگاه بورسیه می‌شدند اما الان اینگونه نیست، اگرچه از یک سال و اندی پیش توانستیم دوباره بحث بورسیه‌ها را فعال کنیم و در حال حاضر شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت ملی نفتکش ایران دانشجویان را بورسیه می‌کنند.

کدام رشته‌ها؟

شرکت ملی نفتکش ۱۰ نفر ممتاز را بر اساس معدل از هر دو رشته (مهندسی دریانوردی و مهندسی کشتی) انتخاب و گزینش می‌کند. دانشجویان طب کار را انجام می‌دهند و پس از وثیقه‌گذاری بورسیه می‌شوند. شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز با توافقی که انجام دادیم از هر دو رشته تعداد 5 دانشجوی ممتاز را بورسیه می‌کند. به‌تازگی نیز کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اعلام آمادگی کرده از طریق کنکور سراسری و به صورت نیمه‌متمرکز دانشجو جذب و بورسیه کند. اگر بحث نیمه‌متمرکز راه بیفتد، بر اساس استانداردی که وجود دارد، دانشجویان پذیرش و بورسیه می‌شوند و با این روش فارغ‌التحصیلان با کیفیت و پتانسیل بیشتری جذب می‌شوند. الان هم فارغ‌التحصیلان 2 رشته راهبردی به طور صد درصد جذب بازار کار می‌شوند. یعنی ما بیکار نداریم ولی به هر حال اطمینان و دغدغه آینده شغلی دارند که آیا به کار گرفته می‌شوند یا نه.

مشکل کارآموزی دانشجویان دریایی هم حل شده و دانشجو قبل از اتمام درس می‌داند که قرار است روی ناوگان کشتیرانی برود یا نفتکش. پیش‌ثبت‌نام انجام می‌شود، با سازمان بنادر مکاتبه می‌کنیم، کارها انجام می‌شود و به محض اینکه دوره تحصیلی تمام شد، روی کشتی می‌روند، دوران کارآموزی را می‌گذرانند و برمی‌گردند.

نگاه ویژه ریاست سازمان بنادر نسبت به مقوله آموزش قابل تقدیر است و تأکید می‌کند که دانشگاه باید از تمام ظرفیت خود برای جذب دانشجوی دریایی استفاده کند، چون نیاز کشتیرانی و حمل‌ونقل دریایی است. از سوی دیگر نیروی متخصص سازمان در حال کم شدن است و نیروها در حال بازنشسته شدن هستند و باید جایگزین شوند. از آن طرف هم قانون مدیریت خدمات کشوری اجازه نمی‌دهد سازمان بنادر دانشجویان ما را بورسیه کند. وزارت علوم با سازمان امور استخدامی برای گرفتن مجوز بورسیه حداقل برای مناطقی مثل سیستان و بلوچستان در حال مکاتبه است تا سازمان بنادر بتواند چند نفر از دانشجویان این دانشگاه را برای اداره کل بنادر چابهار در همان 2 رشته دریایی بورسیه و جذب کند.

در هر رشته سالانه چه تعداد دانشجوی ورودی دارید؟

هر سال بالغ ‌بر ۶۰ نفر برای رشته مهندسی عرشه و مهندسی کشتی پذیرش داریم.

اساتید دارای استانداردهای لازم هستند؟

از سوی سازمان بنادر ممیزی می‌شویم. همچنین دفتر نظارت و ارزیابی و کنترل کیفیت وزارت علوم در دانشگاه مستقر است و مستمر بررسی می‌کند. در سال 3 بار ممیزی انجام می‌شود و اگر موردی هم باشد سازمان بنادر  به دانشگاه اعلام می‌کند.

در دوران 4 ساله تحصیل 2 رشته مهندسی دریانوردی و مهندسی کشتی، ریزش دانشجو هم دارید؟

ترک تحصیل به‌ندرت اتفاق می‌افتد ولی به هر حال شرایط سخت است. در واقع دانشجویان چون می‌دانند آینده شغلی خوبی دارند و ارگان‌های دریایی و شرکت‌های بخش خصوصی دریایی هم نیازمند فارغ‌التحصیلان دانشگاه هستند، می‌مانند.

مشکلی از نظر امکانات رفاهی و آموزشی ندارید؟

مشکلی نداریم. اینجا آموزش‌ها ۲۴ ساعته و رایگان است. در بخش استاد دریایی هم مشکلی نداریم. بخشی از اساتید در رشته‌های دریایی، بومی و در چابهار مستقر و تمام¬وقت هستند. تعدادی از اساتید هم به صورت پروازی از تهران می‌آیند، از جمله کاپیتان‌هایی که روی خشکی هستند. از سویی اماکن ورزشی و خوابگاه‌های مجهز دانشجویی داریم. همچنین می‌خواهیم 2 سال دیگر جشن ۵۰ سالگی دانشگاه را برگزار کنیم. الان دوره ۳۷ در حال تحصیل در دانشگاه هستند. زیرساخت‌ها فراهم است و سازمان بنادر هم قول داده برای تهیه سیمولاتور (شبیه‌ساز) با ما همکاری کند. زبان تدریس هم انگلیسی است و دانشجویان مکلفند به زبان انگلیسی مسلط باشند.

استانداردهای دانشگاه را چگونه با استانداردهای بین‌المللی مقایسه می‌کنید؟

اساتید همگی تحصیلکرده مالمو هستند. آنها می‌گویند مطابق استانداردهای جهانی است و سازمان بنادر هم که ارزیابی می‌کند می‌گوید بر اساس استانداردهای آیمو است.

چه تعداد فارغ‌التحصیل داشته‌اید؟

از سال 1355 تاکنون بیش از 3 هزار نفر.

الان دانشجویی در انتظار دوره کارآموزی دارید؟

در حال حاضر هیچ دانشجویی نداریم که مشکل کارآموزی داشته باشد.

اشاره کردید که 2 شرکت ملی نفتکش ایران و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اقدام به بورسیه دانشجویان 2 رشته دریایی می‌کنند و اگر هم مشکل بورسیه سازمان بنادر حل شود، اتفاق خوبی است. پس شما در بحث ارتباط صنعت و دانشگاه چالش زیادی ندارید؟

در بحث‌های دریایی مشکلی نداریم. ارتباط صنعت و دانشگاه در این دو رشته، همان دوران کارورزی است که مشکلی نیست اما در دیگر رشته‌‌های  دانشگاهی این ارتباط وجود ندارد و انسجام و نظم لازم را نمی‌بینیم.

چنانچه نیازسنجی داشته باشیم، بخش خصوصی و دولت چه کمکی می‌توانند به شما کنند؟ کدام بخش‌ها مغفول مانده است که می‌شود از آن ظرفیت‌ها استفاده کرد؟

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دانشگاه‌ها را مکلف کرده در جذب دانشجو برای رشته‌های مختلف حتما آن رشته پیوست اشتغال داشته باشد. یعنی جذب دانشجو بر اساس اعلام نیاز صنعت باشد. به همین منظور خواهشی که از بخش خصوصی دارم این است که بیایند و نیازشان را به دانشگاه اعلام کنند. بر اساس چشم-انداز 5 تا 10 ساله خود اعلام کنند از هر رشته چه تعداد نیرو نیاز دارند، چون تعداد فارغ‌التحصیل زیاد دانشگاهی در هر رشته باعث نارضایتی می‌شود.

این نیازسنجی‌ها در کجا انجام می‌شود؟ تعامل کجا باید اتفاق بیفتد؟

ما خودمان به بخش خصوصی و شرکت‌ها مراجعه می‌کنیم. متأسفانه راهکار منسجمی نداریم. به صنایع مستقر در چابهار مراجعه کردیم و خواستیم نیازهای‌شان را بگویند اما این خلأ همچنان هست. خوشبختانه مراجعه ما به شرکت‌ها برای نیازسنجی نیروهای متخصص جواب داد و از ارگان‌های دریایی جواب گرفتیم. بعد از ۱۲ سال این موتور دوباره راه افتاده و از زمانی که موضوع بورسیه بازگشته، دانشجویان انگیزه بیشتری برای درس خواندن پیدا کرده‌اند. بارها گفته‌ایم از بورسیه‌کننده‌ها پول نمی‌گیریم اما باید فارغ‌التحصیلان دانشگاه را جذب کنند.

استانداری در این باره اقدامی نکرده؟ با توجه به اینکه نماینده رئیس جمهور در موضوع اشتغال هر استان در استانداری مستقر است.

آن موضوع فقط برای سازمان‌های دولتی است. البته در جلسات مشترک مطرح می‌کنیم که بخش خصوصی نیازهایش را اعلام کند. این بحث بورسیه‌هایی هم که وزارت علوم ایجاد کرده، حرکت خوبی است به‌خصوص برای بچه‌های فنی مهندسی. الان فراخوان مهندس عمران دادیم ولی کسی نیامد. همه سراغ رشته‌های علوم تجربی رفته‌اند و رقابت بدی در کل کشور شکل گرفته است که اگر به همین صورت پیش برود باید مهندس وارد کنیم.

الان تبادلات علمی دانشگاه چابهار با دانشگاه‌های معتبری که در سطح دنیا در رشته‌های خاص دریایی فعالیت می‌کنند چگونه است؟

بحث جذب دانشجوی بین‌الملل در دستور دانشگاه است و بیشترین ظرفیت را هم به این 2 رشته (مهندسی دریانوردی و مهندسی کشتی) دادیم. الحمدلله مجوز جذب دانشجوی خارجی را گرفتیم. واحد امور بین‌الملل دانشگاه هم در این زمینه فعال است ولی به دلیل تحریم‌ها برخی دانشگاه‌ها دیر جواب می‌دهند و گاهی هم جواب نمی‌دهند. از طریق رایزنان علمی و دفتر مطالعات بین‌الملل وزارت علوم ورود کردیم تا بتوانیم با برخی کشورهای هدف ارتباط بگیریم. ارتباطاتی با دانشگاه روسیه برقرار شده و با دانشگاه مسقط عمان، دانشگاه دریایی سریلانکا و همچنین دانشگاه مالمو هم در ارتباط هستیم اما به راحتی گذشته نیست.

به‌تازگی مجوزی گرفتیم تا ۱۵ دانشجوی فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد را برای تحصیل در دوره دکترای مدیریت حمل‌ونقل در خارج از کشور بورس کنیم که اینها بروند در بهترین دانشگاه درس بخوانند و برگردند برای جبران کمبود هیأت علمی دانشگاه. مجوز در شورای بورس تأیید شده است. علاوه بر این به دنبال گرفتن مجوز رشته دکترای مدیریت حمل‌ونقل دریایی هستیم تا هیأت علمی تربیت کنیم. اولین دانشگاهی که در این باره پیشقدم شده ما هستیم.

چرا تا پیش از این اقدام نشده بود؟

در دولت سیزدهم سیاست این بود که دانشگاه‌ها مأموریت‌گرا باشند و مأموریتی که برای این دانشگاه تعیین شد، توسعه رشته‌های دریایی است. تنها دانشگاه دولتی نیز که رشته‌های دریایی را تقویت می‌کند، دانشگاه چابهار هست. پس باید تا جایی که می‌تواند این رشته‌ها را توسعه داده و تقویت کند، چون آینده کشور هستند. بنابراین از ارگان‌های دریایی توقع داریم از دانشگاه‌ها حمایت کنند. حداقل در بخش پروژه‌های تحقیقاتی، دانشگاه‌ها را ببینند. نیاز است در ارتباط با ارگان‌‌های دریایی، دانشگاه جایگاه خودش را پیدا کند. متأسفانه در این زمینه بین دانشگاه و ارگان‌های دریایی فاصله افتاده است. در همین ارتباط دانشگاه چابهار این آمادگی را دارد که میزبان سمینار ارگان‌های دریایی باشد. همان‌گونه که در گذشته هم یک بار در طول تاریخ دانشگاه چابهار اتفاق افتاده، آماده‌ایم دوباره میزبان این دوستان در چابهار و در فصل خوب سال باشیم که بیایند و از امکانات دانشگاه بازدید کنند. خدا را شکر که امکاناتش را نیز داریم.

از کدام کشورها احتمال پذیرش دانشجو دارید؟

محدودیتی برای جذب نداریم. از طریق مدیر امور بین‌الملل دانشگاه ارتباطاتی گرفتیم اما جامعه هدف ما کشورهای آفریقایی هستند. کشورهای همسایه از جمله پاکستان، عراق و افغانستان استقبال نکردند. هند هم که دانشگاه دریایی دارد.

متأسفانه کرونا روی مقوله آموزش تأثیرات منفی داشت و در این 3-2 سال کیفیت تحصیل و آموزش خیلی پایین آمد به‌خصوص در رشته‌های دریایی؛ چه اقداماتی برای جبران این افت تحصیلی کردید؟

در آن دوران دانشگاه به صورت مجازی برگزار شد و با توجه به اینکه آموزش دانشجویان در این دانشگاه ۲۴ ساعته است، ورودی‌های دوره کرونا از این موضوع خیلی آسیب دیدند. برای جبران کمبودهای ناشی از آموزش مجازی، یکسری دوره‌های تطبیقی و تکمیلی برای دانشجویان گذاشتیم که اجباری بود و تلاش کردیم آن افت تا اندازه‌ای جبران شود. هرچند مطمئنم صد درصد نخواهد شد اما تا حدودی این قضیه را پوشش داد.

با توجه به سابقه‌ای که دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار در امر آموزش در رشته‌های مهندسی دریانوردی و مهندسی کشتی دارد، چه هم‌افزایی و همیاری‌ای با دانشگاه‌های خارگ، نوشهر یا دانشگاه‌های جدید دریایی در امر آموزش و سیلابس‌های آموزشی داشتید؟

در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، یک کارگروه علوم دریایی است که دانشگاه‌های دارای رشته‌های دریایی مثل دانشگاه خلیج‌فارس، دانشگاه علوم و فنون دریایی نوشهر، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر و دانشگاه چابهار در آن حضور دارند و درباره رشته‌ها، ظرفیت‌ها و سیلابس‌ها بحث و گفت‌وگو می‌کنند اما با دانشگاه خارگ ارتباط نگرفتیم. در این کارگروه تمام مسائل و بحث‌های دریایی در معاونت آموزشی وزارت علوم بررسی می‌شود. به عنوان نمونه دانشگاه گیلان برای ایجاد و راه‌اندازی رشته مهندسی کشتی از دانشگاه چابهار بازدید کرد. این هم‌افزایی هست. با نیروی دریایی ارتش و سپاه جلسه داریم و موضوعات مورد نظر بحث و تبادل نظر می‌شود. البته راه نرفته هم خیلی زیاد است تا اتفاقات خوبی بیفتد. جای کار زیاد داریم. دوستان ارگان‌های دریایی باید بیایند و این دانشگاه‌ها را ببیند و از ظرفیت آنها به‌خصوص دانشگاه‌هایی که کنار آب هستند استفاده کنند. متأسفانه به جای اینکه پروژه‌های مرتبط را به ما بسپارند، صرف اینکه دانشگاه‌های برند در تهران هستند، به آنها می‌سپارند و بعد آنها کار را به ما می‌سپارند.

اگر دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دریایی خارگ اعلام آمادگی کند که از اساتید شما استفاده کند آیا شما می‌توانید کمک کنید؟

هم‌اکنون تعداد اعضای هیأت علمی دریایی دانشگاه چابهار 3 نفر است و در کنار آنها ما از کاپیتان‌ها استفاده می‌کنیم و متأسفانه امکان تبادل استاد نداریم اما در زمینه کارهای تحقیقاتی و پژوهشی آمادگی داریم که همکاری کنیم.

منبع: ماهنامه بندر و دریا