دستگاه‌های گیرنده اعتبارات مقابله با فقر؛ براساس تقسیم‌بندی بودجه 1403 حداقل به پنج دستگاه اعتبارات مختلف سالانه مرتبط با رفع فقر تخصیص داده می‌شود.

به گزارش صنعت‌صنف، بررسی ویژگی‌های فقر در ایران نشان می‌دهد که افزایش نرخ فقر در ایران طی سال‌های اخیر تا حد زیادی معلول شرایط کلان اقتصادی است از این رو برای مقابله با آن نیازمند رویکرد تقویت رشد اقتصادی همراه با سیاست‌های حمایتی قاعده‌مند هستیم. اگرچه نقش بالای شرایط اقتصاد کلان در گسترش فقر، ظرفیت‌های فقرزدایی بودجه عمومی را محدود کرده است، باتوجه به اهمیت راهبردی مسأله فقر تحلیل بودجه عمومی از منظر فقرزدایی همچنان دارای اهمیت و یک موضوع کلیدی است.

ارزیابی مکانیزم‌های امحای فقر در لایحه بودجه سال 1403 نشان می‌دهد که لایحه به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم بر نرخ فقر اثرگذار است.

اثرگذاری غیرمستقیم لایحه بودجه سال 1403 باید از طریق تقویت رشد اقتصادی و کاهش تورم باشد اما لایحه بودجه سال جاری به‌گونه‌ای تدوین شده که ادامه روند قوانین بودجه در سال‌های گذشته است و باتوجه به ظرفیت‌ها و محدودیت‌های بودجه‌ای، از لایحه نمی‌توان انتظار چندانی درباره هدایت و تقویت رشد اقتصادی و درنتیجه فقرزدایی به‌خصوص از کانال ظرفیت‌سازی برای ایجاد رشد اقتصادی پایدار داشت. با این حال، رویکرد به نسبت انقباضی بودجه و حساسیت بالای آن به موضوع کسری که خود را در کاهش نسبت کسری ترازعملیاتی به کل بودجه عمومی نشان می‌دهد، می‌تواند از منظر کاهش اثرات منفی بودجه بر تورم و به‌دنبال آن فقر، مثبت تلقی شود.

در سمت دیگر اثرگذاری مستقیم لایحه بودجه روی نرخ فقر از طریق سیاست‌های حمایتی و تامین مالی مالیاتی نشان می‌دهد که بودجه ابتکار قابل توجهی برای تغییر رویکرد به منظور فقرزدایی از مجرای اثرگذاری مستقیم را پیش‌بینی نکرده و ظرفیت جدیدی را برای تخفیف فقر ایجاد نکرده است.

درواقع در لایحه بودجه منابع یارانه‌ها و بودجه نهادهای حمایتی به‌عنوان مهمترین منابع مقابله با فقر درآمدی کمتر از تورم رشد کرده است.

در نمودار زیر ساختار توزیع اعتبارات سالانه به دستگاه‌ها درخصوص مقابله با فقر قابل مشاهده است. بر این اساس سازمان هدفمندی (جهت توزیع یارانه دارو، نان و یارانه نقدی)، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان بهزیستی، کمیته امداد و صندوق توسعه مسکن از این اعتبارات استفاده می‌کنند.

بنابر اعلام تسنیم، بررسی داده‌های کمیته امداد و سازمان بهزیستی نشان می‌دهد مجموع پرداختی به اقشار محروم شامل یارانه نقدی و مستمری نهادهای حمایتی نسبت به خط فقر شدید و مطلق کفایت نمی‌کند.

بر این اساس نسبت مجموع متوسط مستمری و یارانه نقدی دو نفره به خطر فقر شدید دو نفره در سازمان بهزستی 75 درصد و در کمیته امداد 86 درصد کفایت می‌کند.

همچنین نسبت مجموع متوسط مستمری و یارانه نقدی دو نفره به خطر فقر مطلق دو نفره در سازمان بهزستی 47 درصد و در کمیته امداد 54 درصد کفایت می‌کند.