قرن پانزدهم خورشیدی از ساعت ۱۹ و ۳ دقیقه و ۲۶ ثانیه امروز، یکشنبه، بیست‌ونهم اسفندماه آغاز و سال یکهزار و چهارصد و یک هجری خورشیدی شروع می‌شود.
به گزارش صنعت‌صنف به نقل از ایسنا، اعتدال بهاری از قرن‌ها پیش در ایران به‌عنوان آغاز سال جدید، جشن گرفته می‌شود و ما آن را لحظه‌ تحویل سال می‌خوانیم.
لحظه تحویل سال برابر با زمانی است که زمین یک دور کامل (۳۶۵ روز) را به دور خورشید گردش کرده و دور جدیدی را شروع خواهد کرد؛ در این زمان خورشید دقیقا در شرق طلوع و در غرب، غروب می‌کند، طول روز و شب با هم برابر می‌شود و اینها به علت اعتدال بهاری است.
بر این اساس ساعت ۱۹ و ۳ دقیقه و ۲۶ ثانیه امروز، یکشنبه، بیست‌ونهم اسفندماه آغازگر سال یکهزار و چهارصد و یک هجری خورشیدی و ورود به قرن جدید است؛ لحظه تحویل سال خورشیدی برابر است با هفدهم شعبان سال ۱۴۴۳ هجری قمری و بیستم مارچ ۲۰۲۲ میلادی.
عمران مرادی، مدرس و پژوهشگر نجوم در این‌باره اظهار داشت: در نخستین روز بهار، خورشید به نقطه تعادل می‌رسد. هزاران سال پیش نقطه اعتدلال بهاری در ابتدای صورت فلکی حمل متناظر با ماه فروردین بود که در گذر زمان به‌دلیل حرکت دایره‌ای زمین تغییر کرده است.
وی افزود: محور زمین در پی حرکت تقدیمی هر ۲۵ هزار و ۸۰۰ سال یک دور می‌زند. در حالیکه محور زمین تغییر می‌کند، مکان ستاره‌ها در آسمان نیز تغییر می‌کند و به این دلیل است که نقطه اعتدال بهاری در ابتدای برج حمل نیست و کمی تغییر کرده به عقب آمده است.
این پژوهشگر نجوم با بیان اینکه ایرانیان از دیرباز آغاز فروردین را آغاز سال نو و همزمان با اعتدال بهاری می‌دانستند، خاطرنشان کرد: زمانی که خورشید در نقطه اعتدال بهاری قرار می‌گیرد، لحظه تحویل سال است. این نقطه معیار چرخش یک ساله زمین به دور خورشید است. آغاز اعتدال بهاری در نیمکره شمالی مصادف با اعتدال پاییزی در نیمکره جنوبی است.

تقویم ایرانی، دقیق‌ترین تقویم جهان است

مرادی در پاسخ به اینکه چرا روز یکشنبه که لحظه تحویل سال است، نخستین روز فروردین نیست، توضیح داد: براساس قرارداد، اگر لحظه تحویل سال جدید قبل از ظهر باشد، آن روز به‌عنوان اول فروردین درنظر گرفته می‌شود و اگر لحظه تحویل سال مانند امسال، بعد از ظهر باشد، فردای آن روز به‌عنوان روز یکم فروردین اطلاق می‌شود.
این مدرس نجوم به تقویم ایرانی اشاره کرد و آن را دقیق‌ترین تقویم موجود که مبتنی بر مبانی نجوم است، دانست و توضیح داد تقویم ما براساس گاه‌شماری جلالی بوده که دقیق‌ترین تقویم موجود و مبتنی بر مبانی نجوم است.
وی ادامه داد: تحویل سال هجری خورشیدی به‌صورت دقیق با محاسبه ساعت، دقیقه و ثانیه مشخص می‌شود و کاملا هماهنگ با حرکت کره زمین است.
این مدرس نجوم با بیان اینکه هر شبانه‌روز به‌طور کامل ۲۴ ساعت نیست، اضافه کرد: طول شبانه‌روز برابر با ۲۳ و ۵۶ دقیقه است. در زمان ملکشاه جلال‌الدوله سلجوقی براساس محاسبه تقویمی عید نوروز به ۱۹ فروردین رسید؛ در این زمان گروهی از منجمان بنام همچون خیام و منصور عبدالرحمن این تقویم را در شهرهای اصفهان، ری و نیشابور با دقت رصد کردند و گاه‌شمار جلالی شکل گرفت که در آن، میزان خطاها از بین رفت و پایه تقویم امروزی شد. در این تقویم کبیسه‌گیری مطرح شد.
وی گفت: سال کبیسه در گاه‌شماری به تعداد روزهایی گفته می‌شود که برای کسری مقدار سال به روزهای همان سال افزوده می‌شود. 
به گفته مرادی، مبنای این تقویم، هجرت پیامبر از مکه به مدینه است.

چرا هر سال به نام یک حیوان است؟

این پژوهشگر نجوم در پاسخ به این پرسش که چرا سال‌های مختلف با نام یکی از حیوانات شناخته می‌شود؟ یادآور شد: گاه‌شماری جانوری در فرهنگ ایرانی وجود نداشته و از دوران مغول وارد ایران شده است. ریشه این گاه‌شمار از آسیای شرقی است.
مرادی توضیح داد: در این گاه‌شماری، نامگذاری سال‌ها با ۱۲ حیوان به ترتیب شامل موش، گاو، پلنگ یا ببر، خرگوش یا گربه، نهنگ یا اژدها، مار، اسب، گوسفند یا بز، میمون، مرغ یا خروس، سگ و خوک است. سال ۱۴۰۱ سال ببر یا پلنگ است.
وی دلیل انتخاب این حیوانات را این‌گونه تشریح کرد: این نامگذاری به افسانه بودا مرتبط است؛ نقل شده که روزی بودا در آغاز سال نو همه حیوانات را دعوت می‌کند و تنها این ۱۲ حیوان که بیان، دعوت را می‌پذیرند و بودا این‌طور مقدر می‌کند که سرنوشت جهان در دست این حیوانات باشد.
مرادی در پاسخ به اینکه چرا سال ۱۴۰۰، آغاز قرن جدید نبود؟ گفت: موسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران که تقویم زیر نظر آن اعلام می‌شود، به این پرسش پاسخ داده و براساس محاسبات صورت گرفته، شروع سال ۱۴۰۰ شمسی به معنای آغاز قرن جدید هجری خورشیدی (قرن پانزدهم) نیست.
وی افزود: معنای قرن یا سده، ۱۰۰ سال است. هر تقویم یک مبدأ دارد و در عرف، نخستین سال هر تقویم سال یک محسوب می‌شود. روز اول نخستین قرن هجری خورشیدی، جمعه ۱ فروردین ۱ و روز پایان آن، سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۰۰ است.

وضعیت رصد آسمان

مرادی در توضیح وضعیت ستاره‌ها و سیارات در آسمان این شب‌ها، توضیح داد: سیارات این شب‌ها همگی سحرگاهی هستند و در شرق آسمان قابل مشاهده هستند.
این مدرس نجوم، بارزترین سیاره آسمان این شب‌ها را زهره معرفی کرد و گفت: این سیاره از ۳ بامداد از آسمان سمت شرق قابل رویت است. مریخ نیز دیگر سیاره‌ای است که این روزها در آسمان خودنمایی می‌کند. همچنین، عطارد، مشتری و زحل نیز تا قبا از طلوع خورشید قابل مشاهده هستند.
این پژوهشگر در توضیح تفاوت سیاره و ستاره، گفت: سیاره‌ها تقریبا در یک مسیر هستند و و به دلیل اینکه به زمین نزدیک ترن از ستاره‌ها هستند، چشمک نمی‌زنند.