توقف دو ساله اصلاح قیمت گندم و آرد و جلوگیری از افزایش پلکانی قیمت تمام شده ماکارونی باعث شد تا این صنعت قربانی قیمتگذاری دستوری شود.

به گزارش صنعت‌صنف، از دهم اردیبهشت‌ماه 1401 قیمت آرد صنف‌ و صنعت آزاد شد و از این تاریخ مصرف‌کنندگان این نوع آرد باید آن را به قیمت 16 هزار و 900 تومان از شرکت بازرگانی دولتی ایران خریداری کنند. به‌دنبال این افزایش قیمت گندم و آرد، قیمت ماکارونی نیز تا سه برابر افزایش پیدا کرد و گران شد.

برای بررسی جزییات این رویداد، پایگاه خبری تحلیلی صنعت‌صنف با رسول مژده‌شفق، مشاور عالی و عضو انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران به گفت‌وگو نشست.

مژده‌شفق با انتقاد از تأخیر دوساله دولت‌ در اصلاح قیمت گندم و آرد و تعیین دستوری قیمت کالاها، آن را عامل اصلی نابسامانی در بازار و افزایش 430درصدی قیمت گندم و افزایش 300درصدی قیمت ماکارونی دانست.

بخش نخست این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

سهم صفر ماکارونی از ارز 4200 تومانی

سهم صنعت ماکارونی از ارز 4200 تومان چقدر است؟
صفر. مستندات آن هم وجود دارد. دارند صنعت ماکارونی را قربانی می‌کنند. مستندات و مکاتباتی که در دو سال گذشته با مجلس، دولت، وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی داشتیم موجود است.

قیمت گندم و آرد چند درصد افزایش پیدا کرده است؟ 

متأسفانه در دو سال گذشته یعنی از سال 1399 اتفاق بدی افتاد؛ هم در دولت قبل و هم در دولت فعلی که به‌رغم داشتن تکلیف قانونی(بودجه) مبنی بر اینکه باید آرد صنف و صنعت را به قیمت تمام شده، عرضه می‌کردند و نباید هیچگونه یارانه‌ای به آرد صنف و صنعت می‌دادند ولی به‌دلایلی که در پایان دولت قبل نمی‌خواستند قیمت‌ها را افزایش دهند، قیمت‌ها را دستوری پایین نگه داشتند و دولت جدید هم که آمد تا خواست بر مسائل اشراف پیدا کند یکسال گذشته و در این مدت نیز همچنان گندم را به قیمت سال 99 عرضه کردند.

یعنی کیلویی چند؟

دولت گندم را در سال 99 به قیمت کیلویی 2500 تومان می‌خرید و به قیمت تمام شده کیلویی 2700 تومان بدون یارانه به تولیدکنندگان ماکارونی می‌فروخت و در سال 1400 هم این رویه ادامه پیدا کرد (کیلویی2700 تومان). در حالیکه در سال 1400 دولت گندم را کیلویی 5 هزار تومان می‌خرید و 5500 تومان قیمت تمام شده آن بود. یعنی گندم را صد درصد ارزان‌تر به صنف و صنعت داد.

صنف و صنعتی که می‌فرمایید شامل چه تولیداتی است؟

صنف و صنعت که می‌گوییم فقط ماکارونی نیست. اکنون یکی از اشکالاتی که وجود دارد این است که تمام بار ناشی از افزایش قیمت صنف و صنعت را صنعت ماکارونی پاسخگو شده است در حالیکه شیرینی، شکلات، کیک، قنادی، بیسکوییت و خیلی از صنایع وابسته به آرد صنعتی در این زمینه سهیم هستند.

پس در سال 1400 توزیع گندم 2700 تومانی ادامه پیدا کرد؟

در این دو سال به اعتراف وزارت جهاد کشاورزی، تولیدکنندگان ماکارونی گندم دوروم که مخصوص تولید ماکارونی است را گرانتر از قیمت خرید تضمینی یعنی کیلویی 5400 تا 5500 تومان از کشاورز به صورت نقدی خریداری و تلاش کردند تا گندم بهتری را بخرند. همان زمان به تولیدکنندگان ماکارونی اعلام شد اگر گندم را به قیمت آزاد خریدید دیگر قیمت محصول شما(ماکارونی) به صورت دستوری تعیین نمی‌شود و می‌توانید آن را به قیمت تمام شده عرضه کنید. متأسفانه وقتی کارخانجات، گندم را به قیمت آزاد خریدند، به‌رغم هماهنگی با دولت که نباید دیگر گندم یارانه‌ای توزیع کند اما توزیع آن را ادامه داد در حالیکه کارخانجات ماکارونی، گندم را به کیلویی 5500 تا 6000 تومان خریده بودند.

کارخانجات ماکارونی اعلام کردند گندم دولتی نمی‌خواهیم چون رانت دارد و فسادزاست و محصولات خود را با قیمت تمام شده کیلویی 13 هزار تومان تولید کردند و فروختند اما پس از 4، 5 ماه خیلی از کارخانجات دیدند که با تداوم توزیع گندم دولتی در بازار، محصول نهایی دچار دوگانگی قیمت می‌شود بنابراین از مهرماه 1400 به ناچار اقدام به خرید گندم دولتی کردند. در سال 1400 به‌رغم افزایش دستمزد و هزینه‌های حمل‌ونقل، بسته‌بندی، لوازم و ... نتوانستیم قیمت ماکارونی را افزایش دهیم و همچنان به قیمت سال 99 عرضه کردیم که تا هفته گذشته هم ادامه داشت و هر بسته ماکارونی 700 گرمی به قیمت 8600 تومان فروخته می‌شد.

گندم 430درصد و ماکارونی 300درصد گران شد

تأکید شما بر این است که تولیدکنندگان ماکارونی هشدارهای لازم را به دولت دادند اما نادیده گرفته شد؟

ما همه این موارد را از همان زمان که قیمت گندم به صورت دستوری 2700 تومان تعیین شد، پیش‌بینی کرده بودیم. دولت برای سال زراعی 1401 ابتدا اعلام کرد گندم را کیلویی 7 هزار تومان، بعد 9 هزار تومان و پس از تصویب و ابلاغ بودجه اعلام کرد کیلویی 11500 تومان می‌خرد. اکنون در نظر بگیرید مابه‌التفاوت گندم کیلویی 2700 تومان تا 11500 تومان چقدر است و در این شرایط دولت قیمت گندم را آزاد کرده است.

این مابه‌التفاوت چقدر است؟

گندم یکی از پارامترهای اصلی قیمت تمام شده ماکارونی است که در سال 99 نزدیک به 60درصد و اکنون نزدیک به 80 درصد در قیمت تمام شده ماکارونی تأثیرگذار است. در حال حاضر با آزادسازی قیمت، قیمت گندم حدود 430 درصد برای مصرف صنف و صنعت افزایش پیدا کرد اما 300 درصد افزایش قیمت گندم در قیمت ماکارونی اعمال شد. با این افزایش قیمت سهم اثر گندم در قیمت تمام شده ماکارونی نزدیک به 80 درصد شده است. حالا به این افزایش قیمت گندم، دو سال هزینه‌های بسته‌بندی، حمل‌ونقل و هزینه‌های سربار دیگر را اضافه کنید که باعث شد تولیدکنندگان ماکارونی دچار تنگنا شوند.

در بهمن و اسفندماه 1400 شرکت بازرگانی دولتی ایران سهمیه گندم کارخانجات را توزیع و پول آن را نقدی دریافت کرد. ولی در اواخر فروردین‌ماه امسال وقتی کارخانجات برای دریافت مابقی مطالبات گندم خود مراجعه کردند شرکت اعلام کرد که قیمت گندم صنف و صنعت کیلویی 12هزار تومان تعیین شده و جلوی توزیع سهمیه‌ها را گرفت و گفت باید مابه‌التفاوت قیمت گندم را پرداخت کنید و آن را تحویل بگیرید.

دولت بدون اطلاع قبلی با صنف و صنعت چنین افزایش قیمتی را انجام داد؟

گفتیم اگر قرار باشد گندم را کیلویی 12 هزار تومان بخریم دیگر نمی‌توانیم ماکارونی را به قیمت سال 99 بفروشیم و تولید نزدیک به 40 روز متوقف شد. اگر کالایی هم در بازار توزیع شده مربوط به تولیدات قبل است.

تولیدکنندگان ماکارونی چه کردند؟

اگرچه ماکارونی جزء کالاهای تعیین قیمت دستوری ستاد تنظیم بازار نیست اما باتوجه به افزایش قیمت گندم و آرد و افزایش قیمت تمام شده ماکارونی، آنالیز و محاسبات قیمت ماکارونی را برای سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ارسال کردیم.

قیمت‌های جدید ماکارونی دستوری است

مبنای محاسبه قیمت تمام شده مربوط به چه زمان است؟

در فروردین 1401، قیمت‌ها را استحصال و هفته گذشته با سازمان حمایت جلسه داشتیم و به یک جمع‌بندی و جدول قیمتی رسیدیم. جدول قیمت برای ستاد تنظیم بازار ارسال شد اما ستاد به صورت دستوری، درصدی از قیمت تمام شده را برای کارخانجات ماکارونی کاهش داد؛ یعنی سود تولید کارخانجات که طبق ضوابط می‌تواند 17 درصد باشد را کم کرد تا به‌زعم ایشان قیمت ماکارونی افزایش پیدا نکند.

اگرچه در این دو سال مدام درخواست کردیم قیمت گندم و به‌دنبال آن قیمت محصول نهایی، پلکانی افزایش پیدا کند و اصلاح شود اما این کار انجام نشد و اکنون افزایش یکباره قیمت گندم از 2700 تومان به 12هزار تومان وحشتناک است. در گذشته گندم کیلویی 2700 تومان و قیمت آرد آن کیلویی 4700 تومان بود و اکنون که گندم کیلویی 12هزار تومان است قیمت آرد، 16هزار و 900 تومان شده که آرد 27درصد سبوس‌گیری شده مخصوص ماکارونی است.

قیمت‌های جدید ماکارونی چه زمان ابلاغ شد؟

نامه سازمان حمایت روز یکشنبه 11 اردیبهشت ابلاغ شد. جدول قیمتی اعلام شده، قیمت نهایی ستاد تنظیم بازار است که به سازمان حمایت ابلاغ کرده است. بر این اساس هر بسته ماکارونی رشته‌ای ساده 500گرمی از 6300 تومان به 17هزار تومان، بسته 700 گرمی از 8600 تومان به 24هزار تومان و بسته یک کیلویی از 12هزار و 500 تومان به ۳۴ هزار تومان افزایش پیدا کرد. یعنی کمتر از 300درصد گران شده است.

قیمت‌های مصوب با محاسبات انجمن تا چه اندازه نزدیک است؟

آنالیز اسناد انجمن به سازمان حمایت این بود که گفتیم آخرین باری که مجوز افزایش قیمت داده شد در سال 99 در مقایسه با سال 1401، قیمت سلفون، کارتن، بسته‌بندی، دستمزد، حمل‌ونقل و ... چند برابر شده است. 

بارها گفتیم ما به‌دنبال افزایش قیمت نیستیم چراکه در بازار تأثیرگذار است اما با افزایش هزینه‌های تولید به ناچار باید قیمت محصول هم افزایش پیدا می‌کرد. قیمت‌های اعلامی جدید هم دستوری است و صنعت با دولت برای اصلاح ساختار گندم، آرد و نان که بیشترین فساد را دارد، همراهی کرد. همچنین برای اینکه مشکلی برای مردم پیش نیاید، پذیرفت که تولید با این قیمت‌ها ادامه پیدا کند اما دولت شفاهی قول داده است که در آینده نزدیک دوباره قیمت‌ها را بررسی و اصلاح کند.

کارخانجات ماکارونی قبلا 100 تن گندم را بالغ‌بر 2میلیارد و 700 میلیون تومان می‌خریدند اما اکنون 12 میلیارد تومان. بنابراین در حال حاضر مشکل اصلی کارخانجات، سرمایه در گردش و نقدینگی است. یکی از خواسته‌های کارخانجات این است حالا که به قیمت دستوری دولت تمکین کرده‌اند شرکت بازرگانی دولتی هم به مدت سه ماه گندم را به صورت اعتباری در اختیار آنها قرار دهد تا بتوانند تولید کنند و چرخه تولید، اشتغال و توزیع دچار مشکل نشود.

گفت‌وگو: دانش پورشفیعی