آزادگان؛ آنچه هست آنچه خواهد شد؛ تعداد چاه‌های حفاری شده آزادگان جنوبی، در کدام دولت از 21 حلقه به 175 حلقه رسید و ظرفیت تولید آن بیش از سه برابر رشد کرد؟

به گزارش صنعت‌صنف، آیین امضای تفاهم‌نامه توسعه یکپارچه میدان مشترک نفتی آزادگان بین شرکت ملی نفت ایران، بانک‌ها و شرکت‌های اکتشاف و تولید، 14تیرماه با حضور معاون اول رییس جمهوری، وزیر نفت، رییس سازمان برنامه و بودجه، مدیرعامل شرکت ملی نفت و مدیران بانک‌های خصوصی و دولتی و شرکت‌های اکتشاف و تولید داخلی به امضا رسید.

در این مراسم و پس از آن اظهاراتی از سوی مقامات نفتی درباره وضعیت فعلی میدان و ترسیم آینده آن ابراز شد که باتوجه به سبقه نفتی ایشان در دولت‌های گذشته و دولت کنونی، انتظار می‌رفت اعداد و ارقام ارائه شده در این‌باره دقیق‌تر باشد. بنابراین به جهت یادآوری بخشی از تاریخچه این میدان و آنچه اکنون پیش روی مردم است، نکات زیر قابل تأمل است.

به گزارش اخبار نفت، چند روزی از امضای تفاهمنامه توسعه میدان نفتی آزادگان می‌گذرد و باتوجه به آنچه درباره وضعیت این میدان تاکنون گفته شده، ذکر چند نکته خالی از لطف نیست؛

1. پس از امضای تفاهم‌نامه توسعه یکپارچه میدان آزادگان با بانک‌ها و شرکت‌های داخلی، اینطور اعلام شده است که آنچه امروز در این میدان اتفاق می‌افتد، جبران عقب‌ماندگی‌های دولت قبل است! این موضع‌گیری، سوالاتی البته با پاسخ‌هایی بسیار بدیهی به ذهن می‌آورَد ازجمله آنکه فاز نخست توسعه آزادگان شمالی در کدام دولت به بهره‌برداری رسید؟ تعداد چاه‌های حفاری شده آزادگان جنوبی، در کدام دولت از 21 حلقه به 175 حلقه افزایش پیدا کرد؟ ظرفیت تولید آزادگان جنوبی در کدام دولت رشد بیش از سه برابری را تجربه کرد؟ نخستین واحد فراورش سیار نفت در کدام دولت به بهره‌برداری رسید؟ جالب است در گزارش پروژه‌های کلان اقتصادی دولت سیزدهم که از سوی سازمان برنامه و بودجه تهیه و ارائه شده، پیشرفت فیزیکی فاز نخست طرح توسعه آزادگان جنوبی 75 درصد عنوان شده است. در کدام دولت، پیشرفت حدود 10 درصدی آزادگان جنوبی به 75 درصد افزایش یافت؟ و سوال مهمتر آنکه آیا تخریب دولت قبل برای مثبت جلوه دادن وضع موجود، به روشی بیش از حد نخ‌نما تبدیل نشده است؟

2. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، ظرفیت تولید فعلی میدان آزادگان را 190 هزار بشکه در روز اعلام می‌کند؛ این در حالی است که بر مبنای اعلام رسمی وزارت نفت، ظرفیت تولید نفت میدان آزادگان جنوبی در پایان سال 97 به 140 هزار بشکه در روز رسید. به این ترتیب باتوجه به بهره‌برداری از فاز نخست توسعه آزادگان شمالی در سال 95 و تولید روزانه ثابت 75 هزار بشکه نفت از محل این طرح، در مجموع تا پایان سال 97، ظرفیت تولید میدان مشترک آزادگان (جنوبی و شمالی) تا 215 هزار بشکه در روز افزایش یافته بوده است. پس از آن، اگرچه سیل سال 98 و کاهش تولید تکلیفی ناشی از تحریم، نفت را ناگزیر از بستن تعدادی از چاه‌ها کرد، اما ظرفیت تولید ایجاد شده تا آن مقطع زمانی، انکارکردنی نیست؛ همچنین تبعات منفی تحریم بر صنعت نفت.

3. وزارت نفت همچنین در گزارشی اعلام کرده در دولت گذشته، طرحی برای توسعه میدان آزادگان اجرا نشده بوده است! اگر به زعم شما دولت قبل در آزادگان طرح یا دستاوردی نداشته است، شاید بد نباشد به این بهانه به برخی شرکت‌های پیمانکار فعال در توسعه این میدان دست‌مریزاد بگویید. محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل کنونی شرکت ملی نفت ایران، در آن زمان به عنوان مدیرعامل شرکت حفاری تدبیر و جواد اوجی، وزیر فعلی نفت، در آن زمان به عنوان مدیرعامل هلدینگ گسترش انرژی سینا مشغول به کار بوده‌اند که هر دو شرکت، از پیمانکاران متن در طرح توسعه آزادگان جنوبی به شمار می‌رفتند و در مجموع، حفاری حدود 40 حلقه چاه این میدان را بر عهده داشتند. می‌توان با یک استعلام ساده فهمید عملکرد این شرکت‌ها در اجرای تعهدات‌شان در قبال نفت، چگونه بوده است. اعلام آن هم کار سختی نیست.

4. مدیران ارشد نفتی بارها از خلع ید پیمانکار چینی آزادگان جنوبی در سال 93 با تاسف یاد کرده‌اند. خوب است مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران که در دولت نهم جزو هیات حاکمه وزارت نفت بودند، جز ابراز تاسف، در این‌باره هم توضیح دهند که چرا نتوانستند در آن زمان در کسوت کارفرما به نحو موثرتری در به کار واداشتن پیمانکار عمل کنند تا انباشتگی بی‌عملی‌ها و کم‌کاری‌های سی‌ان‌پی‌سی، دولت دهم را ناگزیر از خلع ید این شرکت نکند. چرا؟

5. خوب است شرکت ملی نفت ایران آماری نیز از وضعیت فعلی میدان آزادگان جنوبی ارائه دهد تا مشخص شود تعداد 175 حلقه چاه حفر شده در پایان دولت یازدهم (110 حلقه چاه تولیدی)، اکنون به چه عددی رسیده و پیشرفت 75 درصدی ثبت شده در پایان آن دولت، در حال حاضر چقدر است؛ تا مشخص شود طی یک‌سالی که از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد، وزارت نفت حاکم غیر از رسیدن به یک تفاهم که درباره اجرای موفق آن نیز ابهامات بسیاری مطرح است، چه کار دیگری در این میدان مشترک انجام داده است؟

6. اکنون شرکت ملی نفت ایران بر آن شده توسعه یکپارچه میدان مشترک آزادگان را با اتکا به تامین مالی از سوی بانک‌ها و شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی و در قالب قرارداد IPC پیش ببرد. بله؛ شرکت‌های اکتشاف و تولیدی که وقتی ایده شکل‌گیری‌شان مطرح شد، چه فریادها که به آسمان نرفت و با مدل قراردادی IPC که وقتی در دست تدوین قرار گرفت، چه کفن‌ها که پوشیده نشد ...

7. با این حال، امید می‌رود نفت در اجرای طرح توسعه یکپارچه میدان آزادگان موفق باشد و از آنجا که تنها 25 درصد از توسعه فاز نخست آزادگان جنوبی باقیمانده است، پیشنهاد می‌شود این 25 درصد تکمیل و طرح توسعه یکپارچه مدنظر برای فاز دوم بر مبنای نتایج توسعه فاز نخست و با تمهیدات جدید تحت نظارت عالی شرکت ملی نفت ایران دنبال شود. از دید نگارنده، بهترین نوع تصمیم‌گیری برای توسعه آزادگان جنوبی، می‌توانست تداوم روند توسعه آن با اتکا به منابع داخلی نفت باشد؛ روندی که پس از خلع‌ید پیمانکار چینی در دستور کار نفت قرار گرفت و به گواه آمار، پیشرفت متوسط سالانه 17 درصدی را طی سال‌های 95 تا 97 در این میدان به ثبت رساند. اما پس از واگذاری توسعه میدان به شرکت پتروپارس در دولت یازدهم، این روند مطلوب متوقف شد و پیشرفت سالانه تا حدود 2 درصد تنزل پیدا کرد. در ادامه، متوسل شدن به طرح‌هایی مانند تقسیم میدان و واگذاری مطالعه آن به شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی در همان دولت، بر سرگردانی توسعه این میدان مشترک دامن زد و اکنون نیز که وزارت نفت طرحی بر پایه همان طرح اواخر دولت یازدهم پیش روی خود قرار داده است، بیم آن می‌رود که آزادگان، دستاویز آزمون و خطاهای دیگری شده باشد؛ میدانی که توسعه بخش جنوبی آن، حالا در آستانه 20 سالگی است.

نویسنده: علیمراد فیاض

در این‌باره بیشتر بخوانید:

میدان نفتی آزادگان تامین مالی شد