چک الکترونیک را بیشتر بشناسید؛ چک الکترونیک نوع جدیدی از چک است که سرعت، دقت و امنیت بیشتری در عملکرد و نقدشوندگی نسبت به چک‌های کاغذی دارد.

به گزارش صنعت‌صنف، بانک مرکزی در مراسمی با حضور رئیس کل این بانک و وزرای اقتصاد و صمت از خدمت نوین «چک الکترونیک» رونمایی کرد.

چک الکترونیک نوع جدیدی از چک است که سرعت، دقت و امنیت بیشتری در عملکرد و نقدشوندگی نسبت به چک‌های کاغذی دارد و همه قوانین چک کاغذی برای آن قابل اجراست و با یک امضای الکترونیکی اعتبار پیدا می‌کند.

به همین منظور، سامانه چکاد با هدف ایجاد بستری برای ارائه چک امن دیجیتال و رفع مخاطرات احتمالی چک‌های کاغذی راه‌اندازی شده است که امکان مدیریت و نظارت آنلاین مبادله چک را برای شبکه بانکی و بانک مرکزی فراهم می‌کند.

از مزایای چک الکترونیک می‌توان به سرعت زیاد در ثبت و پردازش چک‌های الکترونیکی، عدم نیاز به ارسال نسخه فیزیکی چک، حذف نگرانی افراد درباره ثبت چک در سامانه و امنیت بالا و عدم امکان سرقت یا تحریف چک اشاره کرد.

چک الکترونیکی چیست؟

چک دیجیتال موجودیتی مشابه چک کاغذی دارد و تمامی مقررات چک کاغذی درباره آن صدق می‌کند. در چک دیجیتال، کاغذ از موجودیت چک حذف و با استفاده از امضای دیجیتال چک معتبر می‌شود. در این‌باره سامانه چکاد با هدف ایجاد بستر امن بین بانکی جهت ارائه چک دیجیتال و برطرف کردن مشکلات چک فیزیکی ایجاد شده و بانک‌ها با بهره‌گیری از سرویس‌های ارائه شده توسط این سامانه می‌توانند سرویس‌های چک دیجیتال را برای مشتریان خود عرضه کنند.

عضویت در همراه‌بانک، نصب و فعالسازی برنامه «هامون» برای ثبت امضای الکترونیکی و همچنین داشتن یک حساب جاری با امکان صدور دسته چک پیش‌نیازهای استفاده از خدمات سامانه چکاد به‌منظور دریافت و صدور چک دیجیتال است.

پس از فعال‌سازی خدمت چک دیجیتال در منوی مربوطه در همراه‌بانک خدمات مربوط به چک دیجیتال اعم از درخواست صدور دسته چک، صدور چک، امکان وصول درون‌بانکی و بین‌بانکی چک، مشاهده دسته چک صادر شده و برگه‌های چک دیجیتال، مشاهده چک‌های دریافتی، انتقال چک دیجیتال، ضمانت چک، مسدودسازی چک، ابطال چک و نقد کردن چک بدون مراجعه به شعبه قابل انجام خواهد بود.

بررسی امنیت چک دیجیتال

بدون شک چک الکترونیکی خیلی امن‌تر از چک کاغذی است، چراکه نمی‌توان آن را تغییر داد یا به‌طور کلی منکر صدورش شد. از آن گذشته بانک مرکزی زیرساختی ایجاد کرده تا صادرکنندگان یا انتقال‌دهندگان چک از طریق امضای دیجیتال، احراز هویت و اعتبارسنجی شوند و همین امر بر امنیت چک‌های دیجیتال اضافه می‌کند.

همچنین در چک‌های کاغذی سنتی احتمال خط‌‌خوردگی یا اشتباه نوشتن همیشه وجود دارد و اگر این اتفاق بیفتد، راهی نیست جز اینکه برگه چک را پشت‌نویسی یا ابطال کرد که البته پشت‌نویسی هم در قانون جدید چک با محدودیت‌هایی روبه‌رو است. اما درباره صدور این نوع چک، دیگر با چنین دردسرهایی روبه‌رو نیستیم.

همچنین سامانه چکاد و کد نهاب، امنیت چک‌های الکترونیکی را بیش از پیش تضمین می‌کنند. چکاد (چک امن دیجیتال) سامانه مرکزی چک الکترونیک است و نهاب هم سامانه‌ای‌ حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی است که با اختصاص دادن شماره شناسایی ویژه برای هر کاربر بانکی، امکان احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی را فراهم می‌کند.

مزایای چک الکترونیکی

بی‌هیچ تردید یکی از مهمترین مزایای چک الکترونیکی امنیت بالای آن است، چراکه با اعتبارسنجی وضعیت اعتبار بانکی فردی که چک می‌کشد مشخص می‌شود، امکان سرقت یا تحریف آن وجود ندارد و می‌توان در صورت مشاهده نخستین تخلف، چک را به‌راحتی مسدود کرد.

از دیگر مزایا مهم این چک‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- عدم محدودیت تعداد برگ چک
- عدم امکان تغییر در برگ چک الکترونیکی
- صرفه‌جویی در مصرف کاغذ
- اطلاع‌رسانی از وضعیت نقل‌وانتقالات چک
- حذف مراحل زمان‌گیر مثل جابه‌جایی، دسته‌بندی و حسابداری چک‌ها
- کارمزد و هزینه عملیاتی پایین‌تر
- مدیریت ریسک بهتر
- سرعت بالا فرآیندهای صدور و پرداخت چک
- امکان آگاهی از گردش حساب و مدیریت موجودی حساب برای جلوگیری از برگشت خوردن چک به کمک ابزارهای مدرن همچون تلفن همراه، ای‌تی‌ام‌ها و اینترنت
- امکان جایگزینی در تمامی معاملات
- مطلع شدن صاحب چک بعد از پرداخت وجه

از این موضوع نیز نمی‌توان غافل شد که قانون جدید چک و چک‌های دیجیتال تا حد زیادی جرایم بانکی را کاهش داده است. از آنجا که با ثبت اطلاعات در سامانه‌های الکترونیکی، امکان صدور چک به وعده و بی‌محل وجود ندارد، احتمال برگشت خوردن و کلاهبرداری نیز کمتر می‌شود.

خدمات سامانه چک دیجیتال

سامانه چک الکترونیکی زیرنظر بانک مرکزی بستری امن برای صدور و پرداخت چک فراهم می‌کند. یکی از مهمترین خدمات سامانه چک دیجیتال این است که به کاربر اجازه می‌دهد با فعالسازی خدمت چک‌الکترونیکی و با معرفی گواهی امضاء الکترونیکی درخواست دسته چک دیجیتال بدهد.

درگاه‌های الکترونیکی امن بانک‌ها مانند اینترنت بانک و موبایل بانک یا نرم‌افزارهای مخصوص شعب ازجمله راه‌های دسترسی و استفاده از این سامانه هستند. به واسطه این درگاه‌ها ارتباط مطمئن میان سیستم متمرکز بانک‌ها و سامانه چک‌های الکترونیکی شکل می‌گیرد تا به واسطه آن، این خدمت از مجموعه خدمات بانکداری الکترونیک به مردم ارائه ‌شود.

نقد کردن غیرحضوری چک

در همین‌باره معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی از فراهم شدن امکان نقد کردن غیرحضوری چک با رونمایی از سامانه چک الکترونیک خبر داد.

مهران محرمیان اظهار داشت: چکاد با ملاحظات گسترده فنی و حقوقی پروژه بسیار پیچیده‌ای بود که با حمایت رئیس کل بانک مرکزی عملیاتی شد. چکی که دیجیتال صادر می‌شود می‌تواند در اختیار فردی قرار گیرد که اصلا دارای چک دیجیتال نیست.

وی افزود: مهمترین اتفاق، نقد کردن چک به صورت غیرحضوری است که گام مهمی در تسهیل دسترسی مردم به خدمات بانکی است. تعداد زندانیان مرتبط با چک که بیش از ۸۰ درصد نسبت به سال 1396 کاهش یافته است با اجرای قوانین جدید چک افتخارآمیز است.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با بیان اینکه در حال حاضر نزدیک به ۹۸ درصد خدمات بانکی غیرحضوری انجام می‌شود، ادامه داد: با صدور چک الکترونیک نیز این میزان بیشتر خواهد شد. در سال ۱۳۹۶ حدود ۱۰ نفر بابت چک برگشتی به زندان می‌رفت، اما در حال حاضر، هر روز یک نفر برای چک برگشتی به زندان می‌رود.

وی افزود: در حال حاضر امکان صدور چک الکترونیک در سه بانک پارسیان، صادرات و تجارت برای اشخاص حقیقی فراهم شده که به‌زودی این امکان برای اشخاص حقوقی نیز فراهم خواهد شد. بانک‌های ملت، آینده و کشاورزی نیز در مرحله آزمایش صدور چک الکترونیک قرار دارند.