شراکت هند و ایران در بالاترین سطح اعتماد است؛ هند و ایران از اعضای مهم و موثر کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب هستند و شناخت دوجانبه‌ای نسبت به وجود این پتانسیل و اهمیت همکاری برای بالفعل شدن آن وجود دارد.

به گزارش صنعت‌صنف، روابط تاریخی و دوستانه ایران و هند بر هیچکس پوشیده نیست. قرابت فرهنگی و اشتراکات پرشمار همواره دو کشور را به‌عنوان متحدان سنتی در کنار یکدیگر حفظ کرده است. در این میان مبادلات اقتصادی نیز به‌گونه‌ای پیش رفته که به تعمیق هرچه بیشتر این روابط منجر شده است.

اکنون اقتصاد هند یکی از ده اقتصاد بزرگ جهان و در رتبه ششم آنها، بالاتر از اقتصاد فرانسه، کانادا و ایتالیا به‌عنوان سه عضو گروه هفت کشور صنعتی قرار دارد و همچنان رو به رشد است. در این راستا هند همواره به دنبال مسیرهای تجاری به صرفه‌تر و امن برای توسعه بازارهای خود در حوزه روسیه و کشورهای CIS بوده است. ژئوپلتیک ایران چنین فرصتی را برای هند فراهم می‌سازد. به همین منظور دو کشور در قالب توافقنامه چابهار در تلاش هستند تا با استفاده از این بندر اقیانوسی مسیر توسعه همکاری‌های اقتصادی فی مابین را هرچه هموارتر کنند.

به‌تازگی نیز ایران گام‌هایی درجهت احیای کریدور شمال-جنوب برداشته است که از آغاز نیز مورد علاقه هند بود. این کریدور با تکمیل زیرساخت‌های مربوطه قادر است هند را در رقابت با چین و در دستیابی هرچه بیشتر و بهتر به بازار شریک راهبردی خود روسیه پیش اندازد و ایران را نیز از حق ترانزیت بهره‌مند سازد.

گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز به‌عنوان متولی کریدور شمال-جنوب درراستای تقویت حضور هند در این کریدور خطوط متعدد کشتیرانی را از بنادر غربی هند به بنادر ایران فعال ساخته و به‌تازگی نیز بستری را برای صادرات کالا از شرق هند از طریق کریدور شمال-جنوب فراهم کرده است.

بر این اساس «مانا» در گفت‌وگویی اختصاصی با «گدام دارمندرا»، نماینده رسمی دولت جمهوری هند و سفیر این کشور در ایران موضوع همکاری‌های مشترک دو کشور در قالب کریدور شمال-جنوب را مورد بحث و بررسی قرار داده است که در ادامه می‌خوانید.

در آغاز درباره اهمیت و نقش کریدور شمال-جنوب در تجارت میان هند و ایران توضیح دهید.

در ابتدای سخن، از شما و همه خوانندگان گرامی ممنون هستم که این فرصت را در اختیار من قرار دادید تا نکاتی را درباره کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال- جنوب به عنوان یک بُعد مهم حاکم بر روابط هند- ایران که مورد توجه خاص و از اولویت‌های برنامه‌ای مقامات ارشد دو کشور است، بیان کنم.

تغییر پیکان رشد اقتصادی جهان به سمت آسیا را می‌توان یکی از جنبه‌های مربوط به این امر دانست. کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال- جنوب فرصتی تاریخی را درراستای تعمیق روابط و ارتباطات با همسایگانمان فراهم می‌کند. همانطور که می‌دانید، ایجاد ارتباط و پیوستگی به منزله یک نیروی محرکه مهم و حیاتی برای تحقق اهداف رشد و توسعه عمل می‌کند؛ هر چند نبود زیرساخت‌های اساسی معضلی است که باید رفع شود.

به لحاظ مفهومی، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب یک مسیر ترانزیت چندوجهی است که در آن، ایران نقش نقطه اتکا و اهرم اصلی را بازی می‌کند. این مسیر اقتصاد‌های مهمی ازجمله هند، اتحادیه آ‌سه‌آن و آسیای شرقی را به آسیای مرکزی، قفقاز، روسیه و اروپای شرقی پیوند می‌زند. درحال حاضر ۱۳ کشور عضو کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال-جنوب هستند و کشور‌های بیشتری ابراز تمایل خود را نسبت به عضو شدن نشان داده‌اند.

به واقع، کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال-جنوب با تکیه بر موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایران، آسیای جنوبی با آسیای مرکزی و اروپا بهم متصل می‌کند. بهره‌گیری از این کریدور، کاهش بیش از ۳۰ درصدی هزینه و همچنین کاهش زمان ترانزیت از‌۶۰ روز به حدود نصف را به نمایش گذاشته است. در بیان مزایای کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال-جنوب، فراتر از رشد تجارت و ترانزیت دوجانبه، باید به تقویت ارزش‌افزایی و ایجاد پتانسیل صادرات دوباره از تمامی کشور‌ها ازجمله ایران از طریق این کریدور اشاره کرد.

کشور هند به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی کریدور شمال- جنوب چه طرح‌ها و چشم‌انداز‌هایی را برای ارتقا و گسترش همکاری آینده با ایران در قالب کریدور در نظر گرفته است؟

از همان ابتدا، شناخت دوجانبه‌ای در بالاترین سطوح اجرایی دو کشور نسبت به وجود پتانسیل قوی کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال-جنوب و اهمیت همکاری مشترک برای بالفعل شدن این پتانسیل بالقوه، وجود داشته است. هر دو کشور هند و ایران از اعضای بسیار مهم و موثر کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب هستند و به‌عبارتی همکاری متقابل برای توسعه بندرشهید بهشتی چابهار سبب تقویت کریدور خواهد شد. همانطور که مطلع هستید، «سارباناندا سونوال»، وزیر بنادر و کشتیرانی هند طی بازدید اخیر از ایران، این نکته را مورد تاکید قرار داده که اتصال و به هم پیوستگی تضمین‌کننده انسجام و یکپارچگی زنجیره‌های تامین جهانی است.

گفتنی است در نشست هند-آسیای مرکزی که در ماه ژانویه سال جاری برگزار شد، «نارندرا مودی» نخست وزیر هند، کشور‌های آسیای مرکزی را به همکاری با هند در راستای بهره‌گیری از پتانسیل ارتباط و پیوستگی که بندر چابهار ایران و کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب فراهم می‌کند، فراخواند.

همچنین «نارندرا مودی»، پیشنهاد تشکیل یک کارگروه در بندر چابهار را مطرح کردند. تاکنون دو دور جلسات سه‌جانبه بین هند، ایران و ازبکستان حول محور استفاده مشترک از بندر چابهار برگزار شده است. هند و دیگر کشور‌های عضو کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب از کنوانسیون گمرکی سازمان ملل درباره حمل بین‌المللی کالا‌ها در چارچوب کنوانسیون تیر (TIR) پیروی می‌کنند و همچنین به دنبال ایجاد زیرساخت ضروری برای بنادر به موازات کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال- جنوب جهت فعالیت کردن تحت چارچوب کنوانسیون تیر (TIR) هستند.

علاوه‌بر این اعضای کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال- جنوب بر شناخت روش‌ها و شیوه‌هایی برای تسهیل جابه‌جایی بدون وقفه کالا و پورتال لجستیک پنجره واحد برای بازرگانان، متمرکز شده‌اند.

تاکنون کدام زمینه‌های گسترش همکاری‌های تجاری ایران و هند در قالب کریدور شمال-جنوب مغفول مانده است؟

یکی از ویژگی‌هایی که با ارزش و درخور توجه است، انعطاف پذیری و سازگاری پذیری نهفته در ذات کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب است که این اجازه را به کریدور می‌دهد تا واقعیت‌های ژئوپلیتیکی، اقتصادی و تجاری متغیر را بررسی و درعین حال در راستای به حداقل رساندن اختلالات زنجیره عرضه تلاش و تقلا کند. البته نباید کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل کریدور شمال-جنوب را مجزا از بقیه در نظر گرفت، خوشبختانه درک و همچنین تمایل زیادی بین اعضا برای هم‌افزایی و اشتراک مساعی این کریدور با کریدور‌های منطقه‌ای دیگر مانند توافق عشق آباد و توافق سه جانبه چابهار وجود دارد.

یکی از حوزه‌های همکاری که من احساس می‌کنم مورد توجه کمتری قرار گرفته است، توسعه هاب‌های جدید ارزش‌افزایی و تلفیق بهتر هاب‌های موجود در کنار مسیر‌های ترانزیت بین دو کشور است. با این وجود این روند در حال تغییر است، همانطور که کشور‌هایی مانند آذربایجان تمایل زیادی نسبت به توسعه تولید و هاب‌های لجستیک برای ترانزیت از خود نشان می‌دهند.

چشم‌انداز تجارت ایران- هند در ماه‌های آینده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بدیهی است که به طور کلی از سال‌های اخیر باید به‌عنوان یک دوره سخت و پرچالش برای تجارت و بازرگانی در سراسر جهان یاد کرد؛اول اینکه، به دلیل شیوع اپیدمی کرونا شاهد آشفتگی اقتصادی در سراسر جهان بودیم. دوم اینکه، مجبور شدیم تعداد زیادی از توسعه‌های سیاسی چالش برانگیز و بی‌سابقه را مدیریت کنیم. از یک نگاه خوش‌بینانه، حوزه‌های تجاری در هر دو کشور به دنبال فرصت‌های نوظهور هستند. 

در حال حاضر هند ازجمله اقتصاد‌هایی است که سریع‌ترین رشد را در جهان امروز به نمایش گذاشته است و کمیته تجارت ایران-هند فعالانه با یکدیگر ارتباط برقرار کرده‌اند. هند به ویژه در بخش‌های محصولات دارویی، کالا‌های مهندسی، ارزش افزوده و ... جایگاه ششمین شریک بزرگ ایران از لحاظ صادرات و واردات را به خود اختصاص داده است. در همین راستا مکانیزم پرداخت روپیه-ریال را در سطح رسمی احیا کرده‌ایم و گام‌های بلندی را برای تعامل منظم و فعال با صادرکنندگان و واردکنندگان برداشته‌ایم. همچنین هند تمایل ایران نسبت به کالا‌های صنعتی هندی شامل اتومبیل‌ها و وسایل برقی هندی را با دقت و تمایل رصد می‌کند و در پی یافتن راه‌هایی جهت توسعه سبد تجاری بین دو کشور نیز هستند.

درباره حجم تجارت صورت گرفته از کشور هند به مسیر‌های تعریف شده در قالب کریدور شمال- جنوب توضیح دهید.

در حال حاضر کریدور حمل و نقل بین المللی شمال- جنوب سه مسیر جدا را در برمی‌گیرد: 1.غرب دریای خزر از طریق منطقه قفقاز، 2.از میان دریای خزر و 3.شرق دریای خزر از طریق آسیای مرکزی و افغانستان.

نخستین ترانزیت تجاری مستقیم کارگو از روسیه به هند با استفاده از یک بارنامه یک طرفه در ماه ژوئن سال جاری انجام شد و همچنین نخستین سفر آزمایشی کریدور ریلی بین روسیه و هند از طریق کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب به طور موفقیت آمیز در ماه جولای به اجرا درآمد. این توسعه‌ها جزء لاینفک و جدایی‌ناپذیر در مسیر تبدیل کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب به عنوان یک آلترناتیو کارآمد و قابل رشد برای کریدور‌های تجاری دیگر، به شمار می‌آیند. تسهیل گسترش تجارت به/ از آسیای مرکزی و قفقاز به بقیه جهان ازجمله دیگر دغدغه‌هایی هست که با جدیت دنبال می‌کنیم.

خبر فعالیت در کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب از دید خبرنگاران و جامعه رسانه نیز پنهان نماند. چنانچه رسانه‌های خبری گزارش بارگیری ۳۰۰ دستگاه کانتینر از سوی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای ترانزیت کارگو به/ از هند از طریق کریدور بین‌المللی حمل‌و‌نقل شمال-جنوب و بنادر چابهار را در سطح جهانی منعکس کردند.

و کلام آخر اینکه، اینجانب با قاطعیت کامل تاکید می‌کنم هند از سطح بالایی از اعتماد و اطمینان در میان کشور‌های شریک خود (کشور‌هایی که هند را برای تحقق اهداف تجاری خود به‌عنوان یک کشور حیاتی در نظر می‌گیرند) برخوردار است. با تمسک به چشم‌انداز جهانی «جهان به‌عنوان یک خانواده» هند این مسئولیت مهم را بر دوش خود می‌داند که برای تحقق این شعار از هیچ تلاش و کوششی فروگذار نکند.