ایرانیان، دریانوردان باستان؛ اسناد تاریخی و به طور مشخص سکه‌های کشف‌شده از دوره هخامنشیان نشان می‌دهد در این دوره از تاریخ، ایرانیان به دریانوردی و کشتیرانی توجه ویژه‌ای داشتند.

به گزارش صنعت‌صنف، دانش پورشفیعی روزنامه‌نگار به مناسبت چهارم تیرماه برابر با 25 ژوئن روز جهانی دریانورد در یادداشتی به بیان تاریخ عمیق دریانوردی ایرانیان پرداخته که حکایت از عمر پنج هزار ساله آن دارد.

5 هزار سال تاریخ دریانوردی ایرانیان بر اساس اسناد و مدارک تاریخی گویای حضور هزاران ساله دریانوردان ایرانی روی آب‌های جهان است. ایرانیان با کشف بادهای موسمی، اختراع فانوس دریایی و ساخت بادبان‌های سه‌گوش توانستند اقیانوس‌پیمایی را شروع کنند و تجارت دریایی و فرهنگ دریایی را شکل دهند.

در طول تاریخ، سرزمین ایران همواره در مجاورت آب‌های خلیج‌فارس، دریای عمان و دریای کاسپین قرار داشته و در برخی دوره‌های تاریخی این قلمرو تا دریاهای حاشیه اقیانوس اطلس یعنی دریای مدیترانه و کرانه‌های دریای سیاه، کرانه‌های اقیانوس هند در مصب رودخانه ایندوس و تا دریای سرخ و باب‌المندب نیز گسترش داشته است.

اسناد تاریخی و به طور مشخص سکه‌های کشف‌شده از دوره هخامنشیان نشان می‌دهد در این دوره از تاریخ، ایرانیان به دریانوردی و کشتیرانی توجه ویژه‌ای داشتند. سکه‌هاى صیدا از جمله آثار و گنجینه‌های فرهنگی باارزش به دست آمده از این دوره است که گویای اهمیت دریانوردی در ایران باستان است. در یک طرف این سکه‌های نقره، نقش کشتی جنگی و در طرف دیگر نقش اردشیر دوم هخامنشی سوار بر ارابه‌ای بسیار زیبا دیده می‌شود. همچنین بر سکه نقره دیگرى، نقش ایستاده اردشیر دوم، کمان به دست و پشت آن نقش کشتى جنگی با بادبان نقره حک شده است. همان‌طور که گفته شد وجود این سکه‌ها گویای اهمیت دریانوردی در ایران دوره هخامنشی و وضع کشتی‌هاى جنگی است.

با به قدرت رسیدن هخامنشیان و توسعه مرزهای ایران در این عصر به سوی جنوب و غرب و به‌کارگیری ساکنان مستعمره‌نشین یونانی و کلنی‌های موجود در آسیای صغیر، همچنین استفاده از مهارت فنیقی‌ها و مصری‌ها در زمینه ساخت کشتی، به‌تدریج تحولی در ساختار نیروی دریایی و کشتیرانی ایران به وجود آمد. در این دوره از تاریخ، یونانی‌ها و فنیقی‌ها از لحاظ دریانوردی، ساخت کشتی و فنون آن سرآمد روزگار خود بودند.

با گسترش مرزهای ایران به سمت غرب تا کناره‌های دریای مدیترانه، رقابت شدیدی که بین یونانی‌ها و فنیقی‌های منطقه وجود داشت، موجب شد فنیقی‌ها به منظور از میدان به در کردن یونانی‌ها در این حوزه، ارتباط تنگاتنگی با ایران عصر هخامنشی داشته باشند. از این رو در انتقال دانش صنعت کشتی‌سازی، دریانوردی و فنون مربوط به آن، همچنین آموزش، ارتقا و تحول آن در ایران از هیچ تلاش و کمکی دریغ نورزیدند. این شوق و اشتیاق فنیقی‌ها در انتقال دانش موجب شد ایرانیان تمام امور صنعت کشتی‌سازی، فنون دریایی و دریانوردی را به آنان بسپارند.

بر اساس اسناد، فنیقی‌ها کشتی‌های زیادی را برای ناوگان دریایی ایران (چه نظامی و چه تجاری) ساختند. کشتی‌های ایرانی ساخت فنیقی‌ها متعلق به ناوگان دریایی ایران، از لحاظ سرعت و گنجایش نسبت به دیگر کشتی‌ها بهتر بودند. کارگران کشتی از ملت‌های گوناگون بودند ولی دریاسالار آنها به طور معمول از میان پارس‌ها، مادی‌ها و سکاها انتخاب می‌شد که پارس‌ها از میان قومیت‌های دیگر در اولویت بودند. این کشتی‌ها برای حرکت از نیروی انسانی (پاروزن) و برخی از نیروی باد استفاده می‌کردند، همچنین سعی می‌کردند در جوار ساحل حرکت کنند. با به‌کارگیری تجربه و مهارت فنیقی‌ها، یونانی‌ها و مصری‌ها به‌تدریج دریانوردی در ایران توسعه زیادی یافت.

بی‌تردید دوره هخامنشی، خاصه دوره داریوش، یکی از بزرگ‌ترین دوره‌های اقتصادی ایران است که تحولات زیادی در ساختارهای اقتصادی و مالی ایران به وجود آورد به طوری که شمال و جنوب ایران اصلی‌ترین راه‌های خشکی و آبی جهت نقل و انتقال کالا و تجارت میان شرق و غرب گیتی بود.