هدف از طراحی رمزریال در بانک مرکزی، تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی (open money) است تا با آن فرآیند پول دارای موجودیت هوشمند شود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صنعت‌صنف، مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در یادداشتی درباره «رمزریال» بانک مرکزی ایران نوشت:

هدف از طراحی رمزریال در بانک مرکزی، تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی (open money) است تا با آن فرآیند پول دارای موجودیت هوشمند شود. به‌عنوان نمونه هنگامی که فرد تسهیلاتی را به صورت رمزریال دریافت کند، این امکان را برای بانک و تسهیلات‌دهنده فراهم می‌کند که مبلغ مورد نظر دقیقاً در جایی سرمایه‌گذاری شود که هدف‌گذاری شده است. این در حالی است که درباره اسکناس و دیگر روش‌های انتقال وجوه امکان این ردیابی هوشمند برای تسهیلات‌دهنده و سیاستگذار وجود ندارد.

به بیان بهتر رمزپول‌ها فضای نوآورانه‌ای در عرصه پولی ایجاد خواهد کرد و بانک های مرکزی دنیا به سمت استفاده از ظرفیت‌های آن در حال حرکت هستند.

پول دیجیتال بانک مرکزی (central bank digital currency) برخلاف برداشتی که در ابتدا در ذهن شنونده از آن ایجاد می‌شود، مقوله تازه‌ای به‌حساب نمی‌آید و جالب است بدانیم سال‌هاست در موارد متنوعی مانند سپرده حساب‌هایی که برای بانک‌ها نزد بانک مرکزی افتتاح می‌شود از پول دیجیتال بانک مرکزی استفاده می‌شود.

اما بعد از ظهور رمزارزها و توسعه انواع توکن‌ها؛ حوزه پول دیجیتال بانک مرکزی در ادبیات تخصصی این موضوع بسیار توسعه یافت؛ به نحوی که براساس دسته‌بندی بانک تسویه جهانی در حال حاضر حداقل چهار دسته پول دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) قابل تفکیک و بررسی است. نقطه قابل ملاحظه در انواع این شکل از پول، انتشار انحصاری آن از سوی بانک‌های مرکزی است که نقطه تمایز اصلی آنها با دیگر توکن‌های دارای انواع پشتوانه‌ای است که از سوی ناشرین خصوصی منتشر می‌شود.

بر این اساس بسته به اینکه پول دیجیتال منتشر شده از سوی بانک مرکزی، در قالب توکن‌های دیجیتال منتشر شود یا براساس حساب‌هایی که نزد بانک مرکزی افتتاح می‌شود. همچنین بسته به آنکه پول دیجیتال منتشر شده قرار است بصورت عمومی در اختیار همه کاربران قرار گیرد یا قرار است فقط برای تسهیل تسویه وجوه کلان در اختیار بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری باشد، یکی از چهارگونه متفاوت پول دیجیتال بانک مرکزی خلق خواهد شد.

بر این اساس در کشورهایی که مهمترین نیازمندی تسهیل پرداخت‌های خرد و تنوع‌بخشی به این بخش از پرداخت‌ها است انتشار پول دیجیتال از سوی بانک مرکزی بصورت توکنایز شده و عرضه عمومی آن برای بکارگیری توسط همه اقشار جامعه است که به این شکل از پول دیجیتال بانک مرکزی؛ رمزپول بانک مرکزی یا CBCC اتلاق می‌شود. نکته قابل توجه درباره این شکل از پول دیجیتال، قابلیت برنامه‌پذیری آن است.

درواقع بعد از رواج رمزارزها و کریپتوکارنسی‌ها، باتوجه به توکن بودن این دارایی‌ها (علاوه‌بر اینکه دیجیتال هستند به صورت رمزشده در قالب توکن‌های دیجیتال صادر می‌شوند)، ظرفیت بسیار مهمی در این حوزه فعال شد که می‌توان از آن به عنوان ظرفیت «پول برنامه‌پذیر» یا «دارای ظرفیت قراردادهای هوشمند» تعبیر کرد گرچه این امکان در پول دیجیتال عادی نیز وجود دارد اما باتوجه به هزینه بسیار بالای پیادهسازی و اجرا، عملا تحقق آن با چالش روبه‌رو است.

از این‌رو یکی از اهداف اصلی که بانک‌های مرکزی در انتشار پول دیجیتال دنبال می‌کنند، ایجاد و دسترسی به پول توکنایز شده یا همان (central bank crypto currency) است تا امکان استفاده از ظرفیت قراردادهای هوشمند که قابلیت برنامه‌پذیری پول را فراهم می‌کنند، میسر شود.

بدیهی است هزینه اجرای این مدل، به مراتب پایین‌تر از زمانی است که  بخواهیم این امکان را در پول دیجیتال عادی که امروز هم از آن استفاده می‌شود، فعال کنیم. 

از این واقعیت اما نباید غافل بود که این پول برنامه‌پذیر، خود شمشیری دولبه است اما به هرحال تصور فضای فناوری‌های مالی آینده بدون امکان برنامه‌پذیری پول تقریبا غیرممکن است خصوصا اینکه امروزه مفاهیمی همچون Decentralized finance در حال تولد است که اساسا مبتنی بر تمرکززدایی است و قطعا لازمه بقا در این فضا در اختیار داشتن پول توکنایز شده برای پاسخگویی به نیازهای چنین محیطی است.

بدیهی است بانک‌های مرکزی باید بتوانند بعد از توسعه ظرفیت قراردادهای هوشمند در فضای کسب‌وکار، راهکار و  پاسخ مناسب به نیاز فعالان در این عرصه ارائه دهند چراکه در غیر این صورت به اعتقاد عده‌ای، همان طور که در حال حاضر نیز شاهد آن هستیم، شبکه‌های رمزدارایی‌های جهان‌روا نظیر«اتریوم» این نیاز کاربران مالی را پاسخ می‌دهند، از همین رهگذر بانکهای مرکزی به تدریج حاکمیت پولی را از دست خواهند داد.

البته در پاسخ به این احتمال باید تدابیر بانک‌های مرکزی را خاطرنشان کرد چراکه با اقداماتی که بانک‌های مرکزی دنیا در حال انجام آن هستند، آنچه متصور است این است که به نقطه تعادلی خواهیم رسید و اصولا رمزپولهای بانک‌های مرکزی نقش مهمی در ایجاد چنین نقطه تعادلی خواهند داشت.

از سوی دیگر، اگرچه قابلیتهای فراوان دیگری نیز در مفهوم پول دیجیتال بانک مرکزی مستتر است اما دستیابی به این قابلیت‌ها هیچگاه هدف اصلی نبوده‌اند؛ به‌عنوان نمونه اینکه با انتشار پول دیجیتال، پرداخت یارانه  هدفمندتر صورت پذیرد اگرچه دستاورد جذابی است اما  هدف اصلی بانک‌های مرکزی ریلگذاری برای اقتصاد دیجیتال و فعال کردن ظرفیت قراردادهای هوشمند از این مسیر است.

نکته مهم دیگر اینکه پول دیجیتال توکنایزشده با توجه به هزینه‌های کمتری که دارد، ابزار بسیار مناسبی برای مدیریت نقدینگی توسط بانکها و البته ابزار کاربردی بسیار مطلوبی برای پرداخت‌های خرد است بنابراین باید توجه داشته باشیم که درباره «رمزریال» بانک مرکزی ایران نیز اساسا هدفگذاری بر مبنای حذف بانک‌ها در مسیر تعاملات مالی و تراکنشی نبوده است چراکه بانک‌ها جزء جدایی‌ناپذیر تراکنش‌ها هستند.

درواقع نقش اصلی بانک‌ها در رمزریال علاوه‌بر اینکه در فضای توزیع‌شدگی تائید تراکنش‌ها مشارکت دارند، توسعه قراردادهای هوشمند است که متاسفانه این مهمترین ویژگی ناآگاهانه یا تعمدا از سوی منتقدان مورد غفلت واقع شده در حالی که این بزرگترین و مهمترین ظرفیتی است که در این فرآیند برای بانک‌ها دیده شده تا از این طریق،  خدمتی ارزنده را در اختیار فضای کسب‌وکار قرار دهند و به نوعی قراردادهای هوشمند را در فضای اقتصاد توسعه بخشند.

منبع: تسنیم