چک رمزدار به بایگانی رفت؛ در راستای التزام‌بخشی به شرایط صدور و استفاده از چک‌های تضمین‌شده، مقدمات ممنوعیت صدور چک رمزدار به‌صورت تدریجی و گام‌به‌گام در شبکه بانکی اجرایی می‌شود.

به گزارش صنعت‌صنف، بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: این بانک در راستای التزام‌بخشی به شرایط صدور و استفاده از چک‌های تضمین‌شده با هدف جلوگیری از استفاده‌های نامتعارف از چک‌های مزبور، احراز هو‌یت دقیق اشخاص ذ‌ی‌نفع و پیشگیری از پول‌شویی (بخشنامه شماره 318175‏/97 مورخ 11‏/09‏/1397 مدیریت‌کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی) از سال 1397 و همچنین تمهیدات اجرایی تکمیلی صورت‌گرفته براساس ابلاغیه شماره 20962 مورخ 28‏‏/2‏‏/1400 ریاست جمهور در رابطه با اصلاح و الحاق موادی به قانون «اصلاح قانون صدور چک» (بخشنامه شماره 77419‏/00 مورخ 17‏/03‏/1400 مدیریت‌کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی) شامل تخصیص شناسه صیادی به چک تضمین‌شده و ایجاد شفافیت حداکثری در زمینه صدور و گردش چک تضمین‌شده از طریق سامانه صیاد (پیچک) (بخشنامه شماره 278944‏/00 مورخ 24‏/09‏/1400 اداره نظام‌های پرداخت) طرح حذف چک رمزدار در شبکه بانکی را در دستور کار قرار داده است.

بانک مرکزی با نظرداشت مزایای چک تضمین‌شده نسبت به چک رمزدار متعاقب اجرای قانون پیش‌گفت، مشابهت کارکردی با چک رمزدار که می‌تواند ابزار جایگزین آن باشد، ضرورت شفاف‌سازی و ایجاد امکان نظارت متمرکز بر نحوه و حجم تبادل چک‌های اشخاص و همچنین کاهش هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها با برچیدن روال سنتی پذیرش و پردازش چک رمزدار‌ مترصد اعلام ممنوعیت صدور چک رمزدار در شبکه بانکی است، از این‌رو لازم است مقدمات اجرا شدن ممنوعیت صدور چک رمزدار به‌صورت تدریجی و گام‌به‌گام در شبکه بانکی فراهم شود.

گام‌های اجرایی مدنظر بانک مرکزی برای اجرایی شدن این طرح به‌شرح زیر است.

1. آگاهی رسانی،‌ فرهنگ‌سازی و تشویق عموم به دریافت چک تضمین شده:

چک تضمین‌شده براساس موازین قانونی صدرالاشاره مجهز به شناسه صیادی 16رقمی شده و وفق بخشنامه شماره 278944‏/00 مورخ 24‏/09‏/1400 اداره نظام‌های پرداخت از طریق سامانه صیاد (پیچک) ثبت صدور می‌شود. صدور چک تضمین‌شده خارج از ضوابط قانون «اصلاح قانون صدور چک» ممنوع و تبادل بین‌بانکی چک‌های تضمین‌شده فاقد شناسه صیادی از تاریخ 17‏/03‏/1401 وفق بخشنامه شماره 32481‏/01 مورخ 11‏/02‏/1401 در سامانه چکاوک ممنوع شده است، لذا باتوجه به این‌که همه چک‌های تضمین‌شده جاری مجهز به شناسه صیادی و از طریق سامانه صیاد (پیچک) ثبت صدور می‌شوند، قابل استعلام هستند و ذی‌نفع آن می‌تواند در زمان دریافت با استفاده از شناسه 16رقمی و مراجعه به تمامی مبادی استعلامی چک اعم از درگاه‌های نوین بانکی (اینترنت بانک و همراه بانک)، ‌برنامک‌های موبایلی و سرشماره 4040701701 (به‌صورت پیامکی) از صحت چک صادره به‌نفع خود مطلع شود.

برقراری امکان استعلام چک تضمین‌شده مزیت درخور توجهی نسبت به چک رمزدار ایجاد می‌کند،‌ در حالی که چک رمزدار قابل استعلام نبوده و ذی‌نفع فقط با مراجعه به بانک صادرکننده می‌‌تواند از صحت چک اطمینان حاصل کند، افزون بر این، چک‌های تضمین‌شده برخلاف چک‌های رمزدار محدودیت‌های جغرافیایی در محل صدور و نقدشوندگی را نداشته و در سراسر کشور قابل صدور و مبادله است.

از سوی دیگر کارکرد چک تضمین‌شده مشابه چک رمزدار است و چک تضمین‌شده در وجه شخص و حساب معین و به‌صورت غیرقابل انتقال صادر می‌شود‌، لذا اشخاص می‌توانند در مراودات تجاری خود چک تضمین‌شده را جایگزین چک رمزدار کنند.

لذا با نظرداشت موارد فوق لازم است در زمان مراجعه مشتری و ارائه درخواست صدور چک رمزدار، متصدیان شعب مشتری را به صدور چک تضمین‌شده با تشریح مزایای مذکور هدایت کنند، ضمن آن که مقتضی است در راستای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی اقدامات مؤثری نظیر تهیه برنامه‌های آموزشی، بروشور، اطلاع‌رسانی در تارنماهای بانکی و... صورت پذیرد.

2. یکسان‌سازی رویه پرداخت چک تضمین‌شده با رویه پرداخت چک رمزدار:

در حال حاضر شبکه بانکی متعاقب دریافت چک رمزدار از ذی‌نفع نسبت به بررسی چک و پرداخت وجه آن متعاقب حصول اطمینان از صحت چک اقدام کرده و پرداخت وجه به ذی‌نفع را پیش از انجام عملیات تسویه بین‌بانکی وجوه چک‌های رمزدار انجام می‌دهند. باتوجه به این که چک‌های تضمین‌شده مشابه چک رمزدار فاقد وضعیت برگشتی هستند،‌ بانک‌ها می‌توانند رویه مزبور را درخصوص چک تضمین‌شده نیز اجرایی کنند. بدیهی است به‌دلیل ثبت صدور چک تضمین‌شده در سامانه صیاد (پیچک)، صحت چک تضمین‌شده صادره از طریق سامانه برای بانک قابل تشخیص است و می‌توان در راستای مشتری‌مداری و یکسان‌سازی رویه‌‌های پرداخت نسبت به پرداخت وجه چک تضمین‌شده در زمان مراجعه ذی‌نفع اقدام کرد. باتوجه به این‌که واریز وجوه به ذ‌ی‌نفع وجه افتراق چک تضمین‌شده و رمزدار است، اجرای این گام در جانشینی کامل چک تضمین‌شده بسیار حائز اهمیت است.

3. ابلاغ ممنوعیت صدور چک رمزدار از سوی بانک مرکزی و عدم امکان تبادل چک رمزدار در سامانه چکاوک:

چنانچه مقدمات اجرایی ممنوعیت صدور چک از طریق گام‌های 1 و 2 از سوی شبکه بانکی فراهم شود،‌ ممنوعیت ابلاغ صدور چک رمزدار و عدم‌تبادل بین‌بانکی در سامانه چکاوک تسهیل شده و چالش‌‌های اجرای این مهم تقلیل خواهد یافت. بدیهی است با بررسی و رصد اقدامات اجرایی از سوی بانک‌ها، این بانک زمان‌بندی گام نهایی را برنامه‌ریزی کرده و جهت اجرای یکنواخت در شبکه بانکی ابلاغ خواهد کرد.

بر این اساس بانک‌ها موظفند درخصوص گام‌های اجرایی 1 و 2 تمهیدات لازم را انجام دهند و همچنین به‌منظور کاهش ملاحظات اجرایی، شبکه بانکی باید در صدور چک‌های رمزدار به تاریخ روز تا زمان حذف کامل آن اهتمام لازم را داشته ‌باشند، تا بستر مناسب اجرای طرح فراهم شود.