پیش‌بینی سود از شرکت‌های زیان‌ده؛ 10 شرکت بزرگ دولتی در سال 1402 در مجموع حدود ۶۹۸ هزار میلیارد ریال زیان داشته‌اند.

به گزارش صنعت‌صنف، نگاهی به لایحه بودجه ۱۴۰۴ کل کشور از رشد ۷۰ درصدی بودجه شرکت‌های دولتی در سال آینده حکایت دارد و اگرچه دولت ۱۰۰ همت سود سهام از این بخش پیش‌بینی کرده اما زیان ناشی از شرکت‌های دولتی همچنان پابرجاست.

بودجه شرکت‌های دولتی یکی از نکات مهم در بودجه های سنواتی است زیرا بخش قابل توجهی از درآمدهای دولت از محل عملکرد این دستگاه‌ها تامین می‌شود.

منابع و مصارف شرکت‌های دولتی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ حدود ۷۰ درصد نسبت به قانون بودجه سال ۱۴۰۳ رشد داشته است و اگر بودجه شرکت‌های دولتی به قیمت ثابت (با حذف اثر تورم) مورد بررسی قرار گیرد، مشخص می‌شود گردش مالی این شرکتها در یک بازه زمانی ۱۳ ساله تا سال ۱۴۰۳ از یک سیر کلی نزولی برخوردار بوده ولی در لایحه بودجه سال۱۴۰۴ رشد کرده است.

در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، سود سهام شرکتهای دولتی رقم ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که نسبت به قانون بودجه سال۱۴۰۳، بیش از ۶۶ درصد رشد داشته است.

بخش قابل توجهی از افزایش ۴۰ هزار میلیارد تومانی سود شرکتهای دولتی مربوط به افزایش سود بانک مرکزی است که از رقم ۱۴ هزار میلیارد در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به رقم ۴۰ هزار میلیارد در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ رسیده است.

دلایل عمومی رشد ۷۰ درصدی بودجه شرکتها عبارت است از تورم (اثرگذاری بر هزینه مواد اولیه و نهاده های تولید) و رشد نرخ ارز و رشد حقوق و دستمزد؛ ولی برخی دلایل اختصاصی دیگر نیز در این زمینه وجود دارد از جمله تغییر مبانی محاسبه درآمدها و هزینه ها و همچنین تغییر مدل مالی فعالیت برخی از شرکتهای دولتی که البته باید یادآور شد شرکتهای بزرگ به طور عمده رشد پایین تر از رشد کل (۷۰ درصد) را تجربه کرده‌اند.

نگاهی به عملکرد شرکتهای دولتی در سال مالی ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که کدام یک از آنها توانسته‌اند مدیریت صحیحی بر منابع و مصارف خود داشته باشند.

بر اساس یک بررسی که مرکز پژوهش‌های مجلس از عملکرد شرکتهای دولتی داشته است، به ترتیب سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، بانک مرکزی، شرکت ملی گاز ایران، سازمان بنادر و دریانوردی، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی، شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی، شرکت ملی نفت، شرکت ملی پتروشیمی و پست بانک مهمترین شرکت سودده دولتی در سال گذشته بوده‌اند.

در این میان ایمیدرو حدود ۷۶۴ هزار میلیارد ریال سود در سال ۱۴۰۲ داشته و پس از آن بانک مرکزی با سودی حدود ۴۰۸ هزار میلیارد ریال در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد؛ این شرکت‌ها در مجموع حدود ۲۰۸۹ هزار میلیارد ریال سود در سال۱۴۰۲ کسب کرده‌اند.

از سوی دیگر نگاهی به شرکتهای زیانده دولتی نیز نشان می‌دهد که اغلب این شرکتها به بخش حوزه انرژی و برق اختصاص دارند و از همین جا می‌توان بخشی از علت ناترازی انرژی را در کشور جست و جو کرد.

بر این اساس شرکت‌های تولید نیروی برق حرارتی، صدا و سیما، خدمات حمایتی کشاورزی، سازمان بیمه سلامت، پالایش نفت آبادان، برق منطقه‌ای اصفهان، برق منطقه‌ای تهران، شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، برق منطقه‌ای مازندران و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران ۱۰ شرکت دولتی با بیشترین زیان هستند.

نکته‌ای که در خصوص برخی از شرکتهای زیانده باید در نظر گرفت این است که علت ایجاد زیان لزوما نه به خاطر ضعف در عملکرد این شرکتها بلکه به دلیل قیمت‌های تکلیفی، خروج قابل توجه سود، برداشت درصدی از هزینه ها، عدم بازگشت وجوه حاصل از واگذاری بنگاههای زیرمجموعه (در خصوص سازمان‌های توسعه‌ای) و سایر عوامل مرتبط با سیاستگذاری ایجاد شده است.

این شرکتها در مجموع حدود ۶۹۸ هزار میلیارد ریال زیان در سال ۱۴۰۲ داشته‌اند. نکته قابل توجه اینکه از این ۱۰شرکت، تنها ۲ شرکت در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ به عنوان شرکتهای زیانده درج شده و باقی شرکتها در فهرست شرکتهای سودده و سر به سر آمده بودند.