چینی‌ها از سرمایه‌گذاری در ایران دوری می‌کنند؛ اگرچه ایران پتانسیل قابل توجهی در فرصت‌های تجاری استراتژیک دارد، اما پول چین در سال‌های گذشته به ویژه در بخش انرژی از بازار ایران دوری کرده است.
 
به گزارش صنعت‌صنف، نخستین مجمع ‌گفت‌وگوی اندیشکده‌ای ایران و چین با حضور کارشناسان و صاحبنظران در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه برگزار شد.

رئیس مرکز خدمات ‌سرمایه‌گذاری اتاق تهران در این نشست با اشاره به اینکه چین با استفاده از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خود و بهره‌گیری از فرصت‌های جهانی، به رشد و توسعه قابل توجهی دست یافته است، گفت: سطح مناسبات اقتصادی ایران و چین در چهار دهه گذشته به طور پیوسته ارتقا یافته و پکن به‌عنوان یکی از شرکای تجاری پیشرو تهران بوده است.

فریال مستوفی با اشاره به سیاست خارجی چین که به تشویق شرکت‌های چینی به جستجوی فرصت‌های تجاری استراتژیک در خارج از کشور معطوف شده است، ادامه داد: اگرچه ایران پتانسیل قابل توجهی برای این نوع سرمایه‌گذاری دارد، اما پول چین در سال‌های گذشته به ویژه در بخش انرژی از بازار ایران دوری کرده است. این مساله، پرسش‌هایی را درباره ماهیت روابط گسترده‌تر چین و ایران و اینکه آیا واقعاً می‌توان آن را «استراتژیک» نامید، ایجاد کرده است.

مستوفی ادامه داد: ایران و چین برای تقویت روابط خود نیاز به تعمیق همکاری‌های اقتصادی مشترک و بهبود کانال‌های ارتباطی دوجانبه دارند، اما در عین حال هر دو طرف باید دوراندیشی را برای تضمین پایداری بلندمدت و رفع نگرانی‌های بالقوه در مورد ثبات منطقه به کار گیرند.

به گفته این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، به‌رغم همکاری‌های اقتصادی قبلی و جاری ایران و چین، هنوز پتانسیل‌های دست نخورده‌ای میان دو کشور وجود دارد و ایران به‌عنوان کشوری با پیشینه تاریخی غنی، منابع و ظرفیت‌های خود می‌تواند وارد مشارکت‌های دوجانبه سودمند با چین شود که نتیجه آن یک وضعیت برد-برد برای هر دو کشور خواهد بود.

او با بیان اینکه ایران دارای پتانسیل فوق‌العاده‌ای در بخش‌های مختلف ازجمله انرژی، صنعت، گردشگری، بهداشت و درمان، کشاورزی و مواد غذایی و ... است، ادامه داد: به‌عنوان نمونه بخش معدن ایران، به‌طور تقریبی ۷ درصد از کل ذخایر معدنی جهان را با ارزش تخمینی حدود 27.3 تریلیون دلار به خود اختصاص داده است که همکاری برای توسعه این بخش‌ها می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

مستوفی همچنین با اشاره به اینکه چین تلاش‌های قابل توجهی برای ارتقای جایگاه خود در اقتصاد جهانی و بهبود مشارکت خود در زنجیره‌های ارزش جهانی (GVC) نشان داده، تصریح کرد: ایجاد ارتباط میان شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی و شرکت‌های چینی برای مشارکت در زنجیره‌های ارزش نیز ‌می‌تواند مورد اعتنا قرار گیرد؛ این همکاری از طریق پشتیبانی قوی از نظر آموزش، ظرفیت‌سازی و ارائه اطلاعات به شرکت‌های چینی در مورد ظرفیت‌های شرکت‌های ایران تسهیل می‌شود. البته این امر مستلزم تعهد واقعی شرکت‌های چینی برای مشارکت فعال در چنین مراوداتی است. با این حال، صرفا طرح این مباحث در مورد این پتانسیل‌ها کافی نیست و باید در این زمینه اقداماتی را به انجام رساند.

او در ادامه با اشاره به نقشی که دولت‌ها برای تسهیل این فرآیند می‌توانند ایفا کنند، خاطرنشان کرد: دولت‌ها ‌می‌توانند با ایجاد چارچوب‌های قانونی شفاف و جامع نقشی حیاتی در کاهش ابهامات ایفا کنند. همچنین توجه به چالش‌های تحمیل‌شده توسط سیستم‌های مالی بین‌المللی که امکان مبادلات مالی محدود برای ایران را ایجاد کرده‌اند، حائز اهمیت است. در شرایطی که این محدودیت‌ها موانعی را ایجاد می‌کنند، می‌توان طراحی سازوکارها و راه‌حل‌های مالی جایگزین را با تعهد صادقانه هر دو طرف مورد بررسی قرار داد.

سه ابتکار بین‌المللی چین

در ادامه رئیس اتاق مشترک ایران و چین با اشاره به اینکه، تمرکز رابطه اقتصادی ایران و چین بر رابطه دولت‌هاست، گفت: در این میدان به بخش خصوصی و شرکت‌های کوچک و متوسط به‌رغم ظرفیت‌های بسیار بالای اقتصادی که دارند، نقش قابل توجهی داده نشده است.

مجیدرضا حریری سه زیرساخت اولیه برای هر تجارتی را وجود بانک، بیمه و حمل و نقل عنوان کرد و افزود که ایران و چین برای توسعه ارتباطات خود در هر سه حوزه با مشکل روبه‌رو هستند.

حریری با بیان اینکه ایران تا سال 2014 شریک نخست چین در منطقه بوده و اکنون به جایگاه ششم تنزل پیدا کرده است، گفت که در ابتکار کمربند و راه و دیگر پروژه‌های این کشور، نقشی برای ایران تعریف نشده است.

سپس پروفسور کو بو، رئیس موسسه روابط بین‌الملل از دانشگاه روابط خارجی چین با مرور رخدادهای مهم قرن بیستم، این سده را قرنی دانست که چندان برای چین دوستانه و آسان نبوده است و این کشور برهه‌های حساس بزرگی را از سر گذرانده و توانسته است با اصلاح و بازنگری، مسیر خود را بیابد.

او با اشاره به سه ابتکار بین‌المللی چین یعنی ابتکار توسعه جهانی، ابتکار امنیت جهانی و ابتکار تمدن جهانی که توسط، شی جین پینگ پیشنهاد شده است، گفت که تمرکز بر اقتصاد راه حل بسیاری از مسائل خواهد بود.

همچنین رانگ یینگ، معاون موسسه مطالعات بین‌الملل چین نیز با اشاره به اینکه، چالش‌ها و فرصت‌هایی در همکاری دو کشور وجود دارد، بازطراحی یکپارچگی اقتصاد منطقه ای، توسعه چارچوب و اقدام و پیگیری بر اساس قواعد بازار محور، تمرکز بر پروژه‌های کوچک اما زیبا، بازطراحی ادراکات و مدیریت مسائل به همراه برنامه‌ریزی، اولویت‌بندی، توسعه همکاری‌های سه‌جانبه و چندجانبه (ایران، چین به اضافه عربستان یا پاکستان) و مشارکت مردم را به عنوان چارچوبی برای توسعه همکاری‌ها پیشنهاد داد و از برگزاری گفت‌وگوهای بیشتر استقبال کرد.

روابط پیچیده ایران و چین

همچنین عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، روابط ایران و چین را یکی از پیچیده‌ترین روابط اقتصادی در دنیا دانست و به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های رابطه دو کشور پرداخت.

محسن شریعتی‌نیا چالش اصلی را تحریم‌ها دانست که تجارت، ‌سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری را محدود ‌می‌کند. 

او گفت: تحریم‌ها مکانیزمی است که درباره ایران اعمال شده و درباره روسیه نیز در حال آزمون شدن است و اگر جواب بدهد، درباه چین نیز آزمون خواهد شد.

به گفته شریعتی‌نیا، تحریم چین متفاوت از ایران و روسیه خواهد بود و از آنجا که این تحریم در کوتاه‌مدت برای اقتصاد جهانی فاجعه ایجاد می‌کند، آمریکا قدم به قدم سیاست مهار چین را پیش ‌می‌برد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: در 10 سال گذشته تمرکز همکاری چین روی پروژه‌های بزرگ و شرکت‌های به‌طور غالب دولتی بوده است و بخش خصوصی و شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی مورد توجه قرار نگرفته است.

وی انرژی‌های تجدیدپذیر را ازجمله حوزه‌هایی دانست که می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های مشترک در مورد آن تعریف شود.

این استاد دانشگاه در ادامه، به اهمیت مشارکت چین در همکاری‌های چندجانبه اشاره کرد و گفت: در این مدل چین می‌تواند زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای را توسعه دهد و ایران و همسایگان بتوانند در قالب زنجیره‌ها به یکدیگر وصل شوند.