معطل آینده مانده‌ایم؛ مریض ما در حال احتضار است و آخرین نفس‌هایش را می‌کشد. اگر نتوانیم به این وضعیت کمک کنیم، همین فرصت‌ها را هم از دست خواهیم داد.

به گزارش پایگاه خبری صنعت‌صنف، نخستین زن ایرانی فعال در صنعت حمل‌ونقل بین‌الملل بر این باور است که آخرین شریان‌های زندگی‌بخش در حوزه ترانزیت ایران در حال خشک شدن است و اگر قوانین خوب تصویب نکنیم، اگر نظارت ایجاد نکنیم، اگر کریر حمل‌ونقل توانمند نداشته باشیم و اگر ناوگان خود را توسعه ندهیم، اندک فرصت‌های ترانزیتی باقیمانده را هم از دست می‌دهیم.

سیده‌فاطمه مقیمی دارای دکترای تخصصی کارآفرینی بین‌المللی، فعال حوزه حمل‌ونقل و رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و گرجستان است.

وی با بیان اینکه ایران از نظر ژئوپلیتیکی در جایگاه مناسبی قرار گرفته و موقعیت جغرافیایی کشور بسیار خوب است، می‌گوید: با توجه به دسترسی به آب‌های آزاد در جنوب و شمال کشور، امکانات مربوط‌ به فضای ترانزیتی از این جایگاه بسیار مناسب است؛ به‌خصوص با توجه به اینکه ایران در مجاورت 15 کشور در همسایگی خود قرار دارد، فرصت بالقوه خوبی برای رشد و توسعه ترانزیت کشور فراهم شده است.

تحریم، قوانین خلق‌الساعه و ناوگان پیر

مقیمی در پاسخ به اینکه چرا با وجود موقعیت مناسب جغرافیایی، ایران نتوانسته جایگاه خوبی از نظر ترانزیت کسب کند، توضیح می‌دهد: مشکلات ما در وهله اول به مسأله ارتباطات سیاسی برمی‌گردد؛ مسائلی در زمینه تحریم‌ها وجود دارد و ما را مجبور به عقبگرد کرده است. این موارد باعث شده نه‌ تنها نتوانسته‌ایم در جایگاه خود بایستیم، بلکه روز به روز هم فرصت‌ها را از دست می‌دهیم.

این فعال حوزه حمل‌ونقل در ادامه به ضرورت توسعه ناوگان اشاره می‌کند و اینکه مشکل دیگر در ایران، به‌روز نبودن ناوگان است: ناوگان فرسوده باعث شده به ‌علت کهولت سن و شرایطی که در منطقه ایجاد شده، نسبت به کشورهای اروپایی و حتی کشورهای همجوار مانند ترکیه، فرصت‌های مربوط را از دست بدهیم. ما ناوگان فرسوده با عمر بالای 23 سال داریم که وقتی در جاده‌ حرکت می‌کنند، هم مشکلات محیط زیستی با خود به همراه دارند، هم حرکت آنها کند و آهسته است. علاوه ‌بر این فرسوده بودن آنها به افزایش مصرف سوخت منجر می‌‌شود.

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و گرجستان با تاکید بر لزوم تسهیل قوانین کسب‌وکار بیان می‌کند: یکی دیگر از مشکلات حوزه حمل‌ونقل و مسائل بخش خصوصی، قوانین و مقررات است؛ قوانینی که بسیار مشکل‌زاست و عدم ثبات در بخش‌های مختلف مربوط به ترانزیت و طرف‌های ذی‌نفع باعث شده مزیت رقابت‌پذیری خود را حتی در منطقه خاورمیانه از دست بدهیم. اینکه امروز یک قانون تصویب کنیم و فردا یک قانون و بخشنامه خلق‌الساعه بگذاریم که قوانین قبلی را نقض کند، برای شرکت‌ها و کسانی که در این حوزه کار می‌کنند، مشکل‌زاست.

وی خاطرنشان می‌کند: تمام اینها دست به دست هم داده که نه‌ بتوانیم شرکت کریر حمل‌ونقل قدرتمند و نه ناوگان منسجم، یکدست، یکپارچه، جوان و به‌روز داشته باشیم؛ نه بحث‌های قانونی کمکی به حوزه حمل‌ونقل کرده و نه از نظر سیاسی در موقعیت مناسبی قرار داریم و تحریم‌ها‌ هم باعث شده نتوانیم در این بازار توسعه ترانزیت بین‌الملل، جایگاهی که باید و شاید را کسب کنیم.

کریدورهای فراموش شده‌

نخستین زن ایرانی فعال در صنعت‌ حمل‌ونقل در پاسخ به اینکه آیا با تداوم مشکلات فعلی، با وجود موقعیت جغرافیایی مناسب ایران، در آینده شاهد از دست رفتن دیگر فرصت‌‌های ترانزیتی کشور خواهیم بود، تصریح می‌کند: بحث آینده نیست؛ همین حالا هم بسیاری از فرصت‌ها از ایران سلب شده است. امروز آینده دیروزی است که فکرش را نکردیم. امروز آینده آن چیزی است که ما سال‌ها به ‌عنوان بخش خصوصی معترض بودیم؛ اینکه چرا اقدامات مناسبی در این زمینه نمی‌شود.

مقیمی با طرح این پرسش که کشورهای همسایه فرصت‌های ترانزیتی را در چه شرایطی از ما می‌‌گیرند؟ پاسخ می‌دهد: در شرایطی که بتوانند مزیت‌های رقابتی ایجاد کنند؛ زمانی ‌که بتوانند نسبت به آنچه در ایران وجود دارد، امنیت، سرعت و قیمت مناسب‌تری ارائه کنند. اتفاقی که اکنون رخ داده، این است که رقابت شکل گرفته و جایگزینی با ایران هم انجام شده است.

وی درباره نقش ایران در جایگاه کریدورهای جهانی هم توضیح می‌دهد: کریدورهای مختلفی وجود دارد. از کریدورهای جدید‌التأسیس مانند شمال – جنوب و شرق – غرب گرفته تا کریدور‌های قدیمی‌تر مانند جاده ابریشم، جاده شاهی، جاده مروارید و جاده ادویه که از زمان هخامنشیان هم در ایران وجود داشته است. این موقعیت‌های کریدوری کشور با توجه ‌به موقعیت سوق‌الجیشی و جغرافیایی، فرصتی بوده که ایران می‌توانسته عرض‌اندام کند و این کریدورها می‌توانستند حضور ایران را در بخش‌های ترانزیتی پررنگ کنند اما این ظرفیت‌ها اکنون به فراموشی سپرده شده‌اند.

ترکیه گوی سبقت را از ایران ربود

این متخصص کارآفرینی بین‌الملل ادامه می‌دهد: وقتی ترکیه جاده ابریشم جدید را ایجاد می‌‌کند و فرصت تحویل کالا را با قیمت مناسب‌تر و سرعت بهتر در مقابل ایران ارائه می‌دهد، باعث می‌شود گوی سبقت را از ایران برباید. بنابراین دیگر از آن زمان گذشته که بگوییم در آینده چه خواهد شد. بحث رقابت است؛ رقابتی که اتفاق افتاده و ما هنوز معطل آینده مانده‌ایم. به ‌عنوان نمونه در این‌ سال‌ها چند بار مطرح کردند که بندر چابهار آماده بهره‌برداری می‌شود اما نتیجه‌ای نداشته است، زیرا مسیری که فقط یک سر بار در آن وجود دارد، یعنی کشتی وارد چابهار شود و نتواند بار برگشتی داشته باشد، صرفه اقتصادی ندارد؛ باید کرایه را به ‌صورت رفت و برگشت پرداخت کرد و در این شرایط قیمت تمام‌شده برای تاجر بالا می‌رود و برایش صرفه ندارد.

وی در پاسخ به اینکه آیا فرصتی برای بازپس‌ گرفتن جایگاه ترانزیتی برای ایران وجود دارد، بیان کرد: آخرین رگ‌های زندگی‌بخش در حوزه ترانزیت برای ما وجود دارد و بقیه را از دست داده‌‌ایم. اگر قوانین خوب تصویب نکنیم، اگر نظارت ایجاد نکنیم، اگر کریر حمل‌ونقل توانمند نداشته باشیم و اگر ناوگان خود را توسعه ندهیم، اندک فرصت‌های ترانزیتی باقیمانده را نیز از دست می‌دهیم. مریض ما در حال احتضار است و آخرین نفس‌هایش را می‌کشد. اگر نتوانیم به این وضعیت کمک کنیم، همین فرصت‌ها را هم از دست خواهیم داد.

بازگشت به نقطه صفر شروع

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و گرجستان در پاسخ به اینکه برای احیای فرصت‌های ترانزیتی ایران چه می‌توان کرد، می‌گوید: باید قوانین سهل و دارای تداوم‌ زمانی اعمال کرد. در حال حاضر با مشکل ارسال پول برای ناوگانی که در بخش ترانزیتی استفاده می‌کنیم مواجه هستیم. از سویی رانندگانی که در حوزه ترانزیت جاده‌ای فعالیت می‌کنند، مشکل روادید دارند. همچنین ناوگان ما فرسوده است. اگر بتوانیم این مشکلات را حل کنیم، به نقطه صفری خواهیم رسید که دیگر کشورها در آن قرار دارند و شاید آن زمان بتوانیم رقابت با آنها را شروع کنیم.

مقیمی خاطرنشان می‌کند: اینها مشکلاتی است که وجود دارد. هرگاه دولت عزمش را جزم و امکانات مناسب را فراهم کرد،‌ می‌تواند از بخش خصوصی انتظار حرکت درست و به‌مو‌قع داشته باشد. از سویی پاسخ عملکرد مثبت یا منفی مجری با قانونگذار یکی نیست. عملکرد منفی مجموعه قانون‌‌گذار باعث می‌شود مجری نتواند در چارچوب مناسب حرکت کند. این قانونگذار است که باید قوانین مناسب را تصویب کند. در انتها نیز دولت باید بستر مناسب را آماده کرده و آنگاه از بخش خصوصی انتظار عملکرد داشته باشد.

وی با بیان اینکه برای توسعه ترانزیت، دولت باید زیرساخت ایجاد کند، تأکید می‌کند: سازمان بنادر باید پاسخ دهد برای حل مشکل ترانزیت و حلقه مفقوده عدم اجرای کار، در مجموعه ترانزیتی چقدر تسهیلات فراهم کرده که باعث رشد ترانزیت شود؟ از وزیر راه و شهرسازی باید پرسید نسبت به دوره قبل، چه راهکارهایی برای توسعه ترانزیت در کشور ارائه کرده است؟ باید دید بر اساس آمارها وضعیت فعلی ترانزیت کشور ناشی از ناتوانی بخش خصوصی است یا نبودن زیرساخت مناسب؟ بخش خصوصی باید ابزار و قانون حمایت‌کننده داشته باشد تا بتواند کار کند.

منبع: ماهنامه بندر و دریا