حضور 4.9 میلیون افغان بی‌شناسنامه در ایران؛  از مجموع بیش از ۶ میلیون مهاجر افغانستانی در کشور، تنها زیر ۷۰۰ هزار نفر بازگشته‌اند، و حدود ۵ میلیون نفر همچنان اغلب در بخش غیررسمی بازار کار حضور دارند.

به گزارش صنعت‌صنف، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در نشست خبری اظهار داشت: در گذشته اشتغال به موضوعی دارای شتاب‌زدگی و تشویش بدل شده بود که نیازمند بازگشت به شرایطی هستیم تا تحلیل دقیق بازار کار را در اختیار جامعه و به‌ویژه کارفرمایان و فعالان جدید بازار قرار دهیم.

سید مالک حسینی ادامه داد: تغییرات بنیادین بازار کار کشور، به ویژه در هرم نسبی ورود نیروی انسانی به این حوزه مهم است، موضوعاتی مانند تحولات جمعیتی و وضعیت کارگران خارجی، به خصوص اتباع افغانستانی، اکنون به یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوهای تخصصی و سیاست‌گذاری تبدیل شده است؛ البته سیاست‌گذاری کلان در این زمینه جنبه امنیتی دارد که خارج از وظایف مستقیم این معاونت است.

حسینی با اشاره به سهم قابل توجه بازار کار غیررسمی در اقتصاد کشور گفت: آمارها حاکی از آن است که 57 درصد بازار کار ایران همچنان در اختیار مشاغل غیررسمی است و این موضوع به ویژه در حوزه بیمه نیروی کار، فاصله چشمگیری با وضعیت مطلوب دارد.

معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با اشاره به شکل‌گیری سیاست‌های مدیریت نیروی کار خارجی به ویژه اتباع افغانستانی در ایران، گفت: در حال حاضر، عمده نیروی کار خارجی حاضر در ایران، مهاجران افغانستان هستند. اگر وارد شمارش نیروی کار غیررسمی شویم، اعداد بسیار متفاوت خواهد بود. ایران در نیم قرن اخیر، چهار موج مختلف ورود مهاجران افغان را تجربه کرده که برآورد می‌شود پیش از تعدیل آمارها در یکی دو سال گذشته، مهاجران افغانستانی تا 10 درصد جمعیت کشور را شامل شده‌اند، آماری که در سطح جهانی نادر است.

وی افزود: بیش از 40 سال است که جامعه ایرانی با سخت‌ترین تحریم‌ها و بحران‌های زیست‌محیطی مواجه بوده اما همواره رویکردی انسانی در قبال مهاجران داشته است.

حسینی ادامه داد: در ماه‌های اخیر، از مجموع افرادی که طی طرح بازگشت مهاجران افغانستانی، حدود 800 هزار نفر به کشور خود بازگردانده ‌شدند که این روند از اوایل 1404 آغاز شده و تا امروز ادامه یافته است.

معاون وزیر کار خاطرنشان کرد: تا پایان خرداد 1404، در مجموع 433 هزار و 491 نفر نیروی کار خارجی شناسنامه‌دار در ایران فعالیت دارند؛ که این رقم نسبت به 24 میلیون نیروی شاغل ایرانی تنها حدود 2 درصد از بازار کار را تشکیل می‌دهد که از این تعداد، کمتر از 10 هزار نفر نیروی کار متخصص خارجی و حدود 4 هزار و 250 نفر نیروی کار خارجی غیرمتخصص محسوب می‌شوند.

وی افزود: عمده نیروی کار خارجی فعال در بازار کار ایران یعنی نزدیک به 433 هزار نفر از اتباع افغانستان هستند که کمتر از سه هزار و 500 نفر آنها در بخش کارفرمایی و بقیه با کارت کار فعالیت می‌کنند.

حسینی درخصوص توزیع نیروی کار خارجی در بخش‌های مختلف، گفت: 53 درصد از آنان در حوزه ساختمان، نزدیک به 19 درصد در صنعت، 11.1 درصد در کشاورزی و حدود 0.7 درصد در معدن مشغول به کار هستند.

معاون وزیر کار اضافه: تنها در شرایط نبود جایگزین ایرانی، مجوز برای فعالیت نیروی کار خارجی صادر می‌شود؛ طبق استانداردهای جهانی نیز سه روش ورود به بازار کار رایج است؛ سرمایه‌گذاری، دریافت پیشنهاد کار (جاب آفر)، یا صدور ویزای کاری توسط کارفرما که در نهایت منجر به صدور اقامت شغلی می‌شود.

وی با اشاره به حضور پررنگ خانواده‌های افغانستانی در مشاغل گروهی و گاه خانوادگی گفت: آمار این نوع مشاغل، از نزدیک به 3 میلیون نفر مهاجر در بازار کار ایران برآورد می‌شود و بالای 70 درصدشان در مشاغل خانوادگی فعالیت دارند و در مجموع حدود 5 میلیون افغانستانی به طور غیررسمی و رسمی در بازار کار کشور حضور دارند.

حسینی درباره سیاست بازگشت مهاجران غیرمجاز خاطرنشان کرد: فقط حدود 700 هزار نفر در قالب طرح بازگشت به افغانستان رفته‌اند؛ بقیه اغلب در ایران زندگی و کار می‌کنند و عمده آن‌ها نیز در فرایندهای خانوادگی و مشاغل گروهی حضور دارند.